استانداردهای صنایع غذایی چیست؟ 6 استاندارد ایزو مربوط به مواد غذایی
استانداردهای مواد غذایی معمولاً شامل چندین مؤلفه کلیدی از جمله مقررات و دستورالعمل (های) ایمنی، کیفیت، برچسب گذاری و بسته بندی مواد غذایی است.
استانداردهای صنایع غذایی ممکن است طیف وسیعی از موضوعات مانند افزودنی (های) غذایی، باقیمانده آفت کش (ها)، آلرژن (ها)، برچسب (های) تغذیه و موارد دیگر را پوشش دهد. علاوه بر این، استانداردهای مواد غذایی ممکن است الزامات آزمایش و گواهینامه، و همچنین روش (های) بازرسی و اجرا را برای اطمینان از انطباق با استانداردها را مشخص کنند.
صنایع غذایی یکی از مهمترین و پیچیده ترین صنایع دنیاست. این شامل طیف گسترده ای از فعالیت ها از رشد، پردازش، بسته بندی و حمل و نقل محصولات غذایی تا فروش آنها به مصرف کنندگان است. با توجه به نقش حیاتی غذا در سلامت و رفاه انسان، ضروری است که استانداردهای صنایع غذایی در کل زنجیره تامین ایجاد و رعایت شود. این مقاله به بررسی انواع مختلف استانداردهای صنایع غذایی و اهمیت آنها در تضمین ایمنی و کیفیت مواد غذایی می پردازد.
استانداردهای صنایع غذایی
استانداردهای غذایی مقررات و دستورالعمل هایی هستند که الزامات ایمنی، کیفیت و برچسب گذاری محصولات غذایی را تعریف می کنند. این استانداردها برای اطمینان از اینکه غذایی که مصرف می کنیم ایمن، سالم و عاری از آلاینده (های) مضر است، وضع شده است. استانداردهای غذایی نیز برای محافظت از مصرف کنندگان در برابر ادعاهای گمراه کننده و تبلیغات نادرست طراحی شده اند.
انواع مختلفی از استانداردهای غذایی از جمله استانداردهای ملی، منطقه ای و بین المللی وجود دارد. استانداردهای ملی توسط کشورها تعیین می شود، در حالی که استانداردهای منطقه ای توسط گروه هایی از کشورها در یک منطقه جغرافیایی خاص تعیین می شود. استانداردهای بین المللی توسط سازمان هایی مانند کمیسیون Codex Alimentarius که ابتکار مشترک سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO) است، تنظیم می شود.
استانداردهای مواد غذایی طیف گسترده ای از مسائل از جمله ایمنی مواد غذایی، کیفیت، برچسب زدن و بسته بندی را پوشش می دهند. هدف استانداردهای ایمنی مواد غذایی اطمینان از عاری بودن مواد غذایی از آلاینده های مضر مانند باکتری (ها)، ویروس (ها) و باقی مانده (های) شیمیایی است. هدف استانداردهای کیفیت تضمین این است که غذا از استاندارد بالایی برخوردار است و معیارهای خاصی مانند ظاهر، بافت و طعم را رعایت می کند.
بیشتر بخوانید: CCP در صنایع غذایی چیست؟
استانداردهای ایمنی مواد غذایی
ایمنی مواد غذایی یک نگرانی حیاتی برای همه افراد درگیر در صنعت غذا است. ایمنی محصولات غذایی با عوامل مختلفی مانند محیطی که در آن رشد می کنند، روش (های) مورد استفاده برای پردازش و بسته بندی آنها و شرایط حمل و نگهداری آنها تعیین می شود. برای اطمینان از ایمن بودن غذا برای مصرف انسان، استانداردهای ایمنی مواد غذایی مختلفی ایجاد شده است.
یکی از شناخته شده ترین استانداردهای ایمنی مواد غذایی، سیستم تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی (HACCP) است. این سیستم یک ابزار مدیریت ریسک است که خطرات بالقوه را در فرآیند تولید مواد غذایی شناسایی می کند و نقاط کنترل بحرانی را برای پیشگیری، حذف یا کاهش این خطرات به سطوح ایمن ایجاد می کند. HACCP توسط شرکت های مواد غذایی در سراسر جهان استفاده می شود و توسط سازمان های بین المللی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان غذا و کشاورزی (FAO) سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته شده است.
یکی دیگر از استانداردهای ایمنی مواد غذایی، سیستم شیوه های تولید خوب (GMP) است. این سیستم مجموعه ای از دستورالعمل (ها) را برای تولیدکنندگان مواد غذایی فراهم می‌کند تا اطمینان حاصل شود که محصولات آنها به طور مداوم مطابق با استانداردهای کیفیت تولید و کنترل می‌شوند. GMP طیف گسترده ای از موضوعات از جمله بهداشت پرسنل، طراحی تاسیسات، نگهداری تجهیزات و مستندات را پوشش می دهد.
در مورد “اهمیت GMP (شیوه های تولید خوب) در صنایع غذایی” بیشتر بخوانید.
استانداردهای کیفیت مواد غذایی
علاوه بر استانداردهای ایمنی مواد غذایی، استانداردهای کیفیت غذا نیز در حصول اطمینان از اینکه مصرف کنندگان محصولات غذایی با کیفیت بالا را دریافت می کنند، مهم هستند. کیفیت غذا به ویژگی های یک محصول غذایی اشاره دارد که برای مصرف کنندگان مهم است مانند طعم، بافت و ظاهر. استانداردهای کیفیت به اطمینان از سازگاری این ویژگی ها و برآورده کردن انتظارات مصرف کننده کمک می کند.
یکی از نمونه های استاندارد کیفیت مواد غذایی، استاندارد 9001 سازمان بین المللی استاندارد (ISO) است. این استاندارد چارچوبی برای سیستم های مدیریت کیفیت (QMS) ارائه می دهد که می تواند برای هر سازمانی از جمله شرکت های مواد غذایی اعمال شود. ایزو 9001 سازمان ها را ملزم می کند که یک سیستم مدیریت کیفیت را ایجاد و حفظ کنند که بر برآورده کردن نیازهای مشتری و بهبود مستمر عملکرد متمرکز است.
یکی دیگر از استانداردهای کیفیت غذا، برنامه غذایی با کیفیت ایمن (SQF) است. این برنامه یک سیستم مدیریت ایمنی و کیفیت مواد غذایی است که توسط خرده فروشان و ارائه دهندگان خدمات غذایی در سراسر جهان شناخته شده است. SQF یک رویکرد جامع برای مدیریت ایمنی و کیفیت مواد غذایی ارائه می دهد که شامل الزامات طراحی تاسیسات، مدیریت تامین کننده، تست محصول و آموزش کارکنان است.
در مورد “اهمیت اجرای الزامات استاندارد ایزو 9001 برای مشاغل مختلف” بیشتر بدانید.
استانداردهای ارگانیک
غذاهای ارگانیک به طور فزاینده ای محبوب می شوند زیرا مصرف کنندگان به دنبال گزینه های غذایی سالم تر و پایدارتر هستند. غذای ارگانیک بدون استفاده از آفت کش ها و کودهای مصنوعی تولید می شود و با استفاده از روش (های) کشاورزی پایدار کشت می شود. برای اطمینان از اینکه غذای ارگانیک مطابق با این استانداردها تولید می شود، برنامه های مختلف صدور گواهینامه ارگانیک ایجاد شده است.
یکی از شناخته شده ترین برنامه های صدور گواهینامه ارگانیک، برنامه USDA Organic است. این برنامه توسط وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA) اداره می شود و استانداردهایی را برای تولید، جابجایی و برچسب گذاری ارگانیک تعیین می کند. برای داشتن گواهی ارگانیک، محصولات غذایی باید بدون استفاده از سموم دفع آفات و کودهای مصنوعی، ارگانیسم های اصلاح شده ژنتیکی (GMOs) یا پرتودهی تولید شوند.
یکی دیگر از برنامه های صدور گواهینامه ارگانیک، برنامه ارگانیک اتحادیه اروپا است. این برنامه استانداردهایی را برای تولید ارگانیک و برچسب گذاری در سراسر اتحادیه اروپا تعیین می کند. برای دریافت گواهی ارگانیک، محصولات غذایی باید با استفاده از شیوه (های) کشاورزی پایدار و بدون استفاده از آفت کش (ها) و کودهای مصنوعی، GMOs یا پرتودهی تولید شوند.
گواهینامه ایزو صنایع غذایی چیست؟
“ایزو های صنایع غذایی چیست؟”، در صنایع غذایی، استانداردهای ISO ضروری هستند زیرا به اطمینان از ایمن بودن غذا برای مصرف و مطابقت با استانداردهای کیفی مورد نیاز کمک می کنند. استانداردهای ایزو با ارائه چارچوبی برای مدیریت ایمنی و کیفیت مواد غذایی، نقش مهمی در صنایع غذایی ایفا می کنند. چندین استاندارد ISO برای صنایع غذایی اعمال می شود که عبارتند از:
1. ISO 22000:2018 – سیستم های مدیریت ایمنی مواد غذایی – الزامات برای هر سازمان در زنجیره غذایی
ISO 22000 استاندارد بین المللی سیستم (های) مدیریت ایمنی مواد غذایی است. چارچوبی برای توسعه، اجرا و بهبود مستمر سیستم های مدیریت ایمنی مواد غذایی فراهم می کند. این استاندارد برای هر سازمان درگیر در زنجیره غذایی، از تولیدکنندگان اولیه گرفته تا خرده فروشان مواد غذایی، اعمال می شود.
استاندارد ایزو 22000 یک رویکرد سیستماتیک برای مدیریت ایمنی مواد غذایی ارائه می دهد که شامل تجزیه و تحلیل خطر، ارزیابی ریسک و اقدامات کنترلی است. همچنین شامل الزامات ارتباطات، اسناد و ممیزی داخلی است. با اجرای ایزو 22000، سازمان ها می توانند از ایمن بودن و کیفیت بالای محصولات غذایی خود اطمینان حاصل کنند.
در مورد “نحوه پیاده سازی و متن استاندارد ایزو 22000” بیشتر بخوانید.
2. ISO 9001:2015 – سیستم های مدیریت کیفیت – الزامات
ISO 9001 استاندارد بین المللی سیستم های مدیریت کیفیت است. اگرچه مختص صنایع غذایی نیست، اما همچنان قابل اجرا است زیرا چارچوبی برای مدیریت کیفیت فراهم می کند که می تواند در هر صنعتی اعمال شود. این استاندارد بر رضایت مشتری و بهبود مستمر تمرکز دارد که در صنایع غذایی ضروری است.
با پیاده سازی ISO 9001، سازمان ها می توانند فرآیندها و محصولات خود را بهبود بخشند، ضایعات را کاهش دهند و کارایی را افزایش دهند. این استاندارد چارچوبی را برای شناسایی نیازهای مشتری، نظارت بر فرآیندها و اجرای اقدامات اصلاحی در صورت لزوم فراهم می کند. این به سازمان ها کمک می کند تا نیازهای مشتری را برآورده کنند و اطمینان حاصل کنند که محصولات غذایی آنها استانداردهای کیفی مورد نیاز را برآورده می کند.
در مورد “نحوه پیاده سازی و متن استاندارد ایزو 9001 ویرایش 2015” بیشتر بخوانید.
3. ISO 14001:2015 – سیستم های مدیریت زیست محیطی – الزامات با راهنمایی برای استفاده
ISO 14001 استاندارد بین المللی سیستم های مدیریت زیست محیطی است. اگرچه این امر مختص صنایع غذایی نیست، اما همچنان مرتبط است زیرا صنایع غذایی تأثیر قابل توجهی بر محیط زیست دارد. این استاندارد چارچوبی را برای سازمان ها فراهم می کند تا اثرات زیست محیطی خود را مدیریت کرده و ردپای کربن خود را کاهش دهند.
با اجرای ISO 14001، سازمان ها می توانند اثرات زیست محیطی خود را شناسایی و مدیریت کنند، ضایعات را کاهش دهند و منابع را حفظ کنند. این استاندارد چارچوبی را برای تعیین اهداف زیست محیطی، نظارت بر عملکرد و اجرای اقدامات اصلاحی فراهم می کند. این به سازمان ها کمک می کند تا اثرات زیست محیطی خود را کاهش دهند و پایداری را تضمین کنند.
در مورد “نحوه پیاده سازی و متن استاندارد ایزو 14001” بیشتر بدانید.
4. ISO/TS 22002-1:2009 – برنامه های پیش نیاز ایمنی مواد غذایی – قسمت 1: تولید مواد غذایی
ISO/TS 22002-1 یک مشخصات فنی است که دستورالعمل هایی را برای برنامه های پیش نیاز ایمنی مواد غذایی در تولید مواد غذایی ارائه می دهد. این استاندارد چارچوبی را برای توسعه و اجرای برنامه های پیش نیازی که برای تضمین ایمنی مواد غذایی ضروری هستند، فراهم می کند.
برنامه های پیش نیاز شرایط و فعالیت های اساسی است که برای حفظ یک محیط بهداشتی در سراسر زنجیره غذایی ضروری است. آنها شامل مواردی مانند نظافت و نظافت، کنترل آفات و بهداشت شخصی هستند. با اجرای ISO/TS 22002-1، سازمان ها می توانند از موثر بودن برنامه های پیش نیاز خود و رعایت استانداردهای لازم اطمینان حاصل کنند.
5. ISO 21469:2006 – ایمنی ماشین آلات – روان کننده ها با تماس تصادفی با محصول – الزامات بهداشتی
ISO 21469 استاندارد بین المللی برای ایمنی روان کننده های ماشین آلات با تماس تصادفی با محصول است. این به طور خاص برای صنایع غذایی طراحی شده است و دستورالعمل هایی را برای فرمولاسیون، ساخت، استفاده و جابجایی روان کننده هایی که ممکن است با مواد غذایی در تماس باشند ارائه می دهد.
6. ISO 22002-4:2013 – برنامه های پیش نیاز ایمنی مواد غذایی – قسمت 4: تولید بسته بندی مواد غذایی
ISO 22002-4 یک مشخصات فنی است که دستورالعمل هایی را برای برنامه های پیش نیاز ایمنی مواد غذایی در تولید بسته بندی مواد غذایی ارائه می دهد. این استاندارد چارچوبی را برای توسعه و اجرای برنامه های پیش نیازی که برای اطمینان از ایمنی مواد غذایی ضروری است، فراهم می کند.
بسته بندی مواد غذایی نقش مهمی در حفظ ایمنی و کیفیت مواد غذایی دارد. استاندارد ایزو 22002 دستورالعمل (هایی) را برای اطمینان از بهداشت و ایمنی مواد بسته بندی و همچنین فرآیند تولید ارائه می دهد. با اجرای ISO 22002-4، سازمان ها می توانند اطمینان حاصل کنند که مواد بسته بندی آنها برای استفاده در صنایع غذایی ایمن بوده و استانداردهای لازم را رعایت می کنند.
استانداردهای بین المللی برای صنایع غذایی چیست؟
کسب وکارهای مربوط به صنایع غذایی غیر از گواهینامه ایزو می توانند استانداردهای دیگری دریافت کنند. آنها اغلب سوال دارند که “گواهینامه ایزو مربوط به صنایع غذایی چیست؟”. به شرح زیر است:
- گواهینامه HACCP: HACCP (تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی) یک سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی است که خطرات ایمنی مواد غذایی را در طول فرآیند تولید مواد غذایی شناسایی، ارزیابی و کنترل می کند. استاندارد HACCP برای اولین بار در دهه 1960 توسط ناسا با همکاری شرکت Pillsbury برای اطمینان از ایمنی غذا برای فضانوردان ایجاد شد.
- گواهینامه IFS: استاندارد IFS (استانداردهای ویژه بین المللی) مجموعه ای از استانداردهای شناخته شده بین المللی برای ممیزی و تأیید کیفیت و ایمنی محصولات غذایی و غیر غذایی و همچنین فرآیندها و خدمات مرتبط است. استاندارد IFS توسط فدراسیون خرده فروشی آلمان (HDE) با همکاری خرده فروشان فرانسوی توسعه یافته است و اکنون به طور گسترده توسط خرده فروشان و تامین کنندگان در سراسر جهان استفاده می شود.
- گواهینامه BRC: استاندارد BRC یا استاندارد کنسرسیوم خرده فروشی بریتانیا، یک استاندارد جهانی سیستم مدیریت کیفیت و ایمنی مواد غذایی است. این در ابتدا توسط کنسرسیوم خرده فروشی بریتانیا (BRC) برای کمک به خرده فروشان و تولیدکنندگان مواد غذایی برای انجام تعهدات قانونی خود و محافظت از مصرف کنندگان با اطمینان از ایمنی و کیفیت محصولات غذایی توسعه یافت.
- گواهینامه حلال: استاندارد حلال مجموعه ای از دستورالعمل ها و قوانینی است که بر تهیه و مصرف غذا و سایر محصولات برای مسلمانان حاکم است. حلال اصطلاحی عربی به معنای پاک یا مباح است و به خوردنی (ها)، نوشیدنی (ها) و سایر اقلامی که از نظر شرعی پاک و مباح شمرده می‌شوند، اطلاق می‌شود.
- گواهینامه FSSC 22000: FSSC 22000 یک استاندارد سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی است که الزامات یک سیستم جامع مدیریت ایمنی مواد غذایی را مشخص می کند. این توسط بنیاد گواهینامه ایمنی مواد غذایی (FSSC) که با همکاری ابتکار ایمنی جهانی غذا (GFSI) و ISO/TC 34/SC 17 است، توسعه یافته است.
- گواهینامه GMP: استاندارد GMP (Good Manufacturing Practice) مجموعه ای از دستورالعمل (ها) و مقرراتی است که حداقل الزامات مربوط به ساخت، آزمایش و کنترل کیفیت داروها، مواد غذایی و تجهیزات پزشکی را مشخص می کند. استانداردهای GMP به گونه ای طراحی شده اند که اطمینان حاصل شود که محصولات به طور مداوم مطابق با استانداردهای کیفیت تعیین شده تولید و کنترل می شوند و همه جنبه های تولید، از مواد خام مورد استفاده تا محصول نهایی را پوشش می دهند.
- گواهینامه گلوبال GAP: گلوبال گپ (Good Agricultural Practice) مجموعه ای از استانداردهای داوطلبانه برای تولید محصولات کشاورزی است که توسط سازمان غیرانتفاعی Global GAP ایجاد شده است. این استانداردها طیف وسیعی از زمینه ها از جمله ایمنی مواد غذایی، پایداری و مسئولیت اجتماعی و زیست محیطی را پوشش می دهد.
- گواهینامه SFBB: استاندارد SFBB (غذای ایمن، کسب و کار بهتر) یک سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی است که توسط آژانس استانداردهای غذایی انگلستان برای کمک به کسب و کارهای کوچک مواد غذایی ایجاد شده است تا از ایمنی مواد غذایی خود اطمینان حاصل کنند. این دستورالعمل در مورد شیوه (های) خوب بهداشت مواد غذایی ارائه می دهد و به کسب و کارها کمک می کند تا روش (هایی) را برای کنترل خطرات مرتبط با فعالیت (های) خود ایجاد کنند.
اهمیت استاندارد ایزو در صنایع غذایی
استانداردهای غذایی نقش مهمی در تضمین ایمنی و کیفیت غذایی که می خوریم ایفا می کند. این استانداردها توسط نهادهای نظارتی و سازمان (های) صنعتی برای اطمینان از تولید، پردازش و توزیع مواد غذایی به شیوه‌ای ایمن و بهداشتی ایجاد می‌شوند. اهمیت استانداردهای غذایی را می توان به صورت زیر خلاصه کرد:
- حفاظت از سلامت عمومی: استانداردهای غذایی با تعیین محدودیت برای آلاینده (هایی) مانند باکتری (ها)، آفت‌کش (ها) و فلزات سنگین که ممکن است در غذا وجود داشته باشند، به محافظت از سلامت عمومی کمک می‌کنند. استانداردها همچنین مستلزم استفاده از افزودنی های غذایی ایمن و اجرای شیوه های مناسب نگهداری و نگهداری مواد غذایی هستند.
- ثبات کیفیت: استانداردهای غذایی تضمین می کند که محصولات غذایی دارای حداقل سطح کیفیت و سازگاری هستند که برای رضایت مصرف کننده ضروری است. این استانداردها دستورالعمل (هایی) را برای عواملی مانند ظاهر، بافت و طعم تعیین می کنند که در حصول اطمینان از اینکه محصولات غذایی مطابق انتظارات مصرف کننده هستند، مهم هستند.
- تسهیل تجارت: استانداردهای غذایی با ایجاد مجموعه ای مشترک از دستورالعمل (ها) برای ایمنی و کیفیت مواد غذایی، تجارت بین المللی را تسهیل می کند. این اجازه می دهد تا محصولات غذایی بین کشورها بدون نیاز به آزمایش یا بازرسی اضافی مبادله شوند.
- حمایت از مصرف کننده: استانداردهای غذایی در حمایت از حقوق مصرف کننده ضروری است. آنها اطلاعاتی در مورد محتویات محصولات غذایی از جمله اطلاعات تغذیه ای، مواد تشکیل دهنده و آلرژن (ها) در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند. این اطلاعات به مصرف کنندگان اجازه می دهد تا تصمیمات آگاهانه ای در مورد آنچه می خورند بگیرند و به جلوگیری از بیماری های ناشی از غذا و واکنش های آلرژیک کمک می کند.
- ترویج نوآوری: استانداردهای غذایی می توانند با ایجاد دستورالعمل (هایی) برای محصولات غذایی جدید و روش های تولید، نوآوری را ارتقا دهند. این دستورالعمل (ها) توسعه محصولات غذایی جدید و نوآورانه را تشویق می کند که ضمن تضمین ایمنی و کیفیت (1)، تقاضای مصرف کنندگان را برآورده کند.
پرسش های متداول
استانداردهای صنایع غذایی چیست؟
استانداردهای مواد غذایی معمولاً شامل چندین مؤلفه کلیدی از جمله مقررات و دستورالعمل (های) ایمنی، کیفیت، برچسب‌گذاری و بسته بندی مواد غذایی است. این استانداردها شامل:
1. استاندارد HACCP
2. استاندارد IFS food
3. استاندارد BRC
4. گواهینامه حلال
5. استاندارد FSSC 22000
6. استاندارد GMP
7. استاندارد گلوبال GAP
8. استاندارد SFBB
گواهینامه ایزو صنایع غذایی چیست؟
1. استاندارد ایزو 22000
2. استاندارد ایزو 9001
3. استاندارد ایزو 14001
4. استاندارد ISO/TS 22002-1
5. استاندارد ایزو 21469
6. استاندارد ISO/TS 22002-4
