وقتی شرکت‌ها در جست‌وجوی «شرایط اخذ گرید»، «شرایط گرفتن گرید برای شرکت»، «مدارک رتبه ۴ پیمانکاری» یا «نحوه گرفتن گرید شرکت پیمانکاری» هستند، عملاً به یک چیز می‌رسند: پرونده‌ای منسجم و بی‌نقص که در سامانه ساجات بارگذاری می‌شود و چهار ستون اصلی ارزیابی—سوابق اجرایی، توان مالی، نیروی انسانی، و تجهیزات—را با اسناد معتبر پوشش می‌دهد. این راهنما با تمرکز بر همین نیت‌های کاربر، مدارک لازم را برای تمام رتبه‌ها (۱ تا ۵) توضیح می‌دهد و تفاوت‌های موردانتظار بین رتبه‌های پایین‌تر و بالاتر را روشن می‌کند تا هنگام ارتقا یا اخذ اولیه، با «رفع نقص»های تکراری مواجه نشوید.
نکته‌ی کلیدی: «رتبه پیمانکاری» مربوط به نظام فنی و اجرایی و ساجات است؛ «تأیید صلاحیت ایمنی (اداره کار) موضوع دیگری است. بسیاری از شرکت‌ها هر دو را نیاز دارند، اما مدارک و مسیرها متفاوت‌اند. این مقاله فقط درباره مدارک رتبه پیمانکاری (ساجات) است.
بسته‌های مدارکی که باید از همین ابتدا آماده کنید
مدارک ثبتی/هویتی شرکت. اساسنامه، آگهی تأسیس و آخرین تغییرات در روزنامه رسمی، شناسه ملی، کد اقتصادی، مجوزها و پروانه‌های مرتبط (در صورت وجود)، و معرفی‌نامه یا وکالت‌نامه برای نماینده‌ی قانونی. یکپارچگی تاریخ‌ها و سمت‌ها در تمام این اسناد بسیار مهم است؛ هر اختلافی بعدها در تطبیق سیستمی مشکل‌ساز می‌شود.
مدارک مالی و مالیاتی. اظهارنامه‌های مالیاتی دوره‌های اخیر، صورت‌های مالی (ترجیحاً حسابرسی‌شده)، گواهی‌های بدهی/بدهکار نبودن (در صورت نیاز)، مستندات مرتبط با گردش مالی و سرمایه در گردش، و پرینت‌های بانکی منتخب. باید مطمئن شوید اعداد و ادعاهایی که در فرم‌های ساجات وارد می‌کنید، در همین اسناد «قابل اثبات» هستند.
مدارک نیروی انسانی کلیدی. قراردادهای کار، لیست‌های بیمه ماهانه، سوابق بیمه‌ای افراد کلیدی، مدارک تحصیلی/حرفه‌ای و گواهی‌های مرتبط با رشته و گرایش شرکت. همخوانی نام، کد ملی، سمت و تاریخ شروع/خاتمه همکاری در تمام مدارک از الزامات است.
مدارک سوابق اجرایی و تجهیزاتی. قراردادهای خاتمه‌یافته با کارفرمایان معتبر، صورت‌وضعیت‌ها، صورت‌جلسات تحویل موقت/قطعی، مفاصاحساب تأمین اجتماعی، گواهی حسن انجام کار، و اسناد مالکیت/اجاره تجهیزات و ماشین‌آلات. اگر پروژه‌ای مشارکتی بوده، سهم شرکت شما باید با مدارک مالی و مکاتبات رسمی «قابل ردیابی» باشد.
فرم‌ها و مستندات سامانه‌ای. تکمیل دقیق فرم‌های ساجات، پروفایل شرکت، ثبت پروژه‌ها، معرفی نیروی انسانی و تجهیزات. بهتر است قبل از بارگذاری نهایی، یک «کنترل کیفی داخلی» انجام دهید تا از نظر نام‌گذاری فایل‌ها، حجم مناسب PDFها، و خوانایی اسکن‌ها مشکلی نباشد.
تفاوت انتظارات مدارکی بین رتبه‌ها
رتبه‌ها از ۵ تا ۱ حرکت می‌کنند؛ هرچه به رتبه‌های بالاتر نزدیک‌تر می‌شوید، شدت و عمق مستندسازی در چهار ستون اصلی بیشتر می‌شود. به زبان ساده، رتبه ۵ نقطه‌ی ورود است و رتبه ۱ نشان‌دهنده توان اجرای پروژه‌های بسیار بزرگ و پیچیده. در ادامه، مدارک لازم را برای هر رتبه با تأکید بر تفاوت‌ها بیان می‌کنیم.
مدارک لازم برای رتبه ۵ (نقطه ورود)
در رتبه ۵، تمرکز بر کفِ لازم برای ورود به نظام رتبه‌بندی است. مدارک ثبتی/هویتی باید کامل و به‌روز باشد. مدارک مالی و مالیاتی باید شفافیت کافی داشته باشد؛ حتی اگر اندازه شرکت کوچک است، همخوانی اظهارنامه‌ها با گردش واقعی اهمیت دارد. در نیروی انسانی، حداقل‌های مرتبط با رشته‌ی فعالیت باید با قرارداد و لیست بیمه پشتیبانی شود. برای سوابق اجرایی، اگر پروژه‌های خاتمه‌یافته کم هستند، رزومه‌های کوچک اما کامل (با مفاصا و صورت‌وضعیت قطعی) بهتر از پروژه‌های نیمه‌تمام و ناقص است. تجهیزات در این سطح ممکن است محدود باشد، اما هرچه مستندسازی مالکیت/اجاره دقیق‌تر باشد، پرونده تمیزتر دیده می‌شود.
مدارک لازم برای رتبه ۴
بخش زیادی از جست‌وجوها حول «شرایط اخذ رتبه ۴ پیمانکاری» می‌چرخد. در این سطح، افزایش عمق سوابق اجرایی ضروری است. داشتن چند پروژه‌ی خاتمه‌یافته با مقیاس و مبلغ بالاتر، همراه با مستندات کامل (تحویل قطعی، مفاصاحساب‌ها، صورت‌وضعیت‌های نهایی) وزن زیادی دارد. در مالی و مالیاتی، صورت‌های مالی مرتب و همخوان با پروژه‌ها و اظهارنامه‌ها امتیاز پرونده را تثبیت می‌کند. نیروی انسانی کلیدی باید متناسب با مقیاس پروژه‌ها باشد و در لیست بیمه، «پیوستگی» مشاهده شود. تجهیزات، حتی اگر همه مالکیتی نباشد، باید با اجاره‌های بلندمدت و بیمه‌نامه‌های معتبر پشتیبانی شود. به‌طور عملی، برای جهش از ۵ به ۴، افزودن یک تا دو رزومه‌ی اجرایی با مدارک کامل و بهبود نظم مالی/بیمه‌ای معمولاً تعیین‌کننده است.
مدارک لازم برای رتبه ۳ (میانه‌ی میدان)
ورود به رتبه ۳ یعنی شرکت از مرحله معرفی اولیه گذشته و به ثبات عملیاتی رسیده است. در این مرحله، پروژه‌های خاتمه‌یافته بزرگ‌تر و متعددتر، گزارش‌های مالی شفاف‌تر (ترجیحاً حسابرسی‌شده) و چارت سازمانی روشن با نقش‌های کلیدی مثل مدیر پروژه، کنترل پروژه، کنترل کیفیت و HSE مورد انتظار است. در تجهیزات، حضور ناوگان مرتبط با رشته و گرایش شما باید پررنگ باشد. همخوانی کامل بین اسناد (مثلاً رقم قرارداد با صورت‌وضعیت‌ها و با اظهارنامه مالیاتی) بیش از قبل زیر ذره‌بین است.
مدارک لازم برای رتبه ۲ (پروژه‌های بزرگ و پیچیده)
رتبه ۲ به شرکت‌هایی تعلق می‌گیرد که توان انجام پروژه‌های بزرگ را با رزومه مستند نشان داده‌اند. تعداد و مبلغ پروژه‌های خاتمه‌یافته، تنوع کارفرمایان معتبر، و گواهی‌های حسن انجام کار در این سطح حیاتی است. صورت‌های مالی حسابرسی‌شده با شفافیت بالا، گزارش‌های مدیریتی داخلی (در صورت وجود) و پیوستگی بیمه نیروی انسانی کلیدی از مدارک اثرگذار است. در تجهیزات، اسناد مالکیت/اجاره با دوره‌های زمانی بلندتر و بیمه مناسب، در کنار اقلام تخصصی رشته‌ی شما باید در پرونده دیده شود.
مدارک لازم برای رتبه ۱ (سقف توان اجرایی)
در رتبه ۱، انتظار وجود پرتفوی سنگین پروژه‌های خاتمه‌یافته با مبالغ بسیار بالا، ساختار سازمانی بالغ با نقش‌های چندلایه، و نظام مالی/مالیاتی بسیار منظم و همخوان وجود دارد. گزارش‌های حسابرسی مستقل، گزارش‌های منابع انسانی با تأکید بر تداوم پوشش بیمه‌ای، و پرونده تجهیزاتی کامل (اعم از مالکیت یا اجاره‌های بلندمدت با بیمه‌نامه) باید بدون ابهام ارائه شوند. کوچک‌ترین ناهماهنگی بین اسناد در این رتبه می‌تواند منجر به رفت و برگشت‌های متعدد شود؛ بنابراین قبل از ثبت، یک ممیزی داخلی دقیق از پرونده انجام دهید.
مطالعه پیشنهادی: ارتقا رتبه پیمانکاری: شرایط، مدارک و مراحل
نکات حیاتی برای همه رتبه‌ها (صرفه‌جویی در زمان و جلوگیری از «رفع نقص»)
همخوانی داده‌ها مهم‌تر از زیاد بودن مدارک است. اگر در قرارداد یک مبلغ ادعا می‌کنید، همان مبلغ باید در صورت‌وضعیت‌ها، مفاصاحساب و حتی در صورت‌های مالی قابل ردیابی باشد. هر عدم‌انطباق را با نامه‌ی رسمی یا الحاقیه توضیح دهید.
نام‌گذاری و دسته‌بندی فایل‌ها را استاندارد کنید. یک قاعده ساده تعریف کنید: PROJ_1402_Contract.pdf، HR_EngineerA_InsList_1403-01.pdf و… . این نظم، هم کار تیم شما را ساده می‌کند و هم سرعت ارزیابی را بالا می‌برد.
اسکن خوانا و حجم مناسب. مدارک باید کاملاً خوانا باشند. فایل‌های حجیم را بدون افت کیفیت لازم، بهینه کنید. از اسکن‌های زاویه‌دار یا سایه‌دار پرهیز کنید.
پروفایل ساجات را منظم نگه دارید. هر تغییری در هیئت‌مدیره، نیروی انسانی کلیدی یا تجهیزات را به‌موقع در پروفایل اعمال کنید. اختلاف بین پروفایل و مدارک پیوست، جزو دلایل رایج رفع نقص است.
پروژه‌های مشارکتی را شفاف کنید. سهم شرکت شما در قرارداد باید با اسناد رسمی و مالی روشن باشد تا امتیاز کامل بگیرید.
پاسخ به سوال‌های پرتکرار مدارک لازم برای رتبه های ۱ تا ۵ پیمانکاری (ساجات)
«شرایط گرفتن گرید برای شرکت دقیقاً چیست؟»
شرایط به زبان ساده یعنی اثبات توان اجرایی در چهار ستون اصلی با اسناد معتبر. یک شرکت کوچک هم می‌تواند با پرونده شسته‌رفته و مستندات کامل پروژه‌های کوچک‌تر در رتبه‌های پایین‌تر پذیرفته شود و سپس با تکمیل رزومه و تقویت نیروی انسانی/مالی به‌تدریج ارتقا بگیرد.
«مدارک لازم برای رتبه ۴ پیمانکاری را خلاصه بگویید.»
هسته مدارک همان چهار بسته است، با تاکید اضافه بر پروژه‌های خاتمه‌یافته با مدارک کامل، صورت‌های مالی مرتب و همخوان با اظهارنامه، پیوستگی بیمه نیروی کلیدی و تجهیزات مرتبط. اگر یکی از این‌ها ضعیف باشد، سه ستون دیگر را تقویت کنید، اما انتظار معجزه از یک ستون نداشته باشید.
«نحوه گرفتن گرید شرکت پیمانکاری از کجا شروع می‌شود؟»
از تحلیل شکاف شروع کنید: رتبه هدف، امتیاز فعلی شما در چهار ستون، و نقشه‌ی رفع نواقص. سپس مدارک را استاندارد کنید، پروفایل ساجات را به‌روز کنید و در نهایت درخواست را ثبت کنید. اگر پیام «رفع نقص» آمد، دقیقاً همان بند را رفع و مستند کنید.
«اشخاص حقیقی چطور؟»
نظام رتبه‌بندی پیمانکاری برای اشخاص حقوقی طراحی شده است. اگر پیمانکار حقیقی هستید، منطقی‌ترین مسیر، ثبت شرکت و انتقال سوابق به شخصیت حقوقی جدید است؛ سپس با همین مدارک اقدام کنید.
چک‌لیست فشرده‌ی آماده‌سازی (برای همه رتبه‌ها)
در عمل، بیشترین تأخیر از «نقص در چند سند تکراری» پیش می‌آید. این پنج بند را قبل از ثبت نهایی، با دقت چک کنید:
۱) ثبتی/هویتی: آخرین تغییرات روزنامه رسمی با اساسنامه و معرفی‌نامه‌ها همخوان است؟
۲) مالی/مالیاتی: اعداد قراردادها با صورت‌وضعیت‌ها و اظهارنامه/گزارش مالی تناقض ندارد؟
۳) نیروی انسانی: افراد کلیدی قرارداد، مدرک، و لیست بیمه مرتب و پیوسته دارند؟
۴) سوابق اجرایی: مفاصاحساب‌ها و تحویل‌های قطعی موجود و واضح‌اند؟ پروژه‌های مشارکتی سهم‌بندی شده‌اند؟
۵) تجهیزات: اسناد مالکیت/اجاره معتبر و بیمه‌نامه‌ها به‌روز هستند؟
جمع‌بندی
مدارک لازم برای رتبه‌های ۱ تا ۵ پیمانکاری تفاوت ماهوی ندارند؛ شدت و عمق اثبات در چهار ستون با بالا رفتن رتبه افزایش می‌یابد. اگر با ذهنیت «پرونده منسجم» جلو بروید—یعنی هر ادعا در فرم‌ها دقیقاً «با یک سند خوانا و همخوان» پشتیبانی شود—فرآیند اخذ یا ارتقا روان‌تر پیش می‌رود. برای رتبه‌های میانی مثل ۴ و ۳، روی بستن درست پرونده پروژه‌ها، نظم مالی/مالیاتی و پیوستگی بیمه نیروی کلیدی تمرکز کنید؛ در رتبه‌های ۲ و ۱، علاوه بر این‌ها، پرتفوی سنگین پروژه‌های خاتمه‌یافته و ساختار سازمانی بالغ تعیین‌کننده است.
فهرست منابع
- آیین‌نامه طبقه‌بندی و تشخیص صلاحیت پیمانکاران (متن مصوب و مواد کلیدی). rc.majlis.irqavanin.ir
- اصلاح ماده (۲۵) آیین‌نامه طبقه‌بندی و تشخیص صلاحیت پیمانکاران (تصویب ۱۳۹۷/۱۲/۲۶؛ به‌روز برای شرایط و تعاریف). rc.majlis.ir
- اصلاح بند «الف» ماده (۵) آیین‌نامه طبقه‌بندی و تشخیص صلاحیت پیمانکاران (مصوبه هیئت وزیران). rc.majlis.ir
- آیین‌نامه ارجاع کار به پیمانکاران (چارچوب رسمی ارجاع و ظرفیت‌ها؛ مکمل فرآیند رتبه‌بندی). rc.majlis.ir
- آیین‌نامه تشخیص صلاحیت و ارجاع کار به پیمانکاران (قدیمی‌تر، اما مرجع در برخی رویه‌ها). rc.majlis.ir
- راهنمای کاربران «ساجات» – پیمانکاران (PDF رسمی)؛ شامل مراحل تشکیل/به‌روزرسانی پرونده، ارتقای پایه، الزامات بارگذاری مدارک و فهرست پیوست‌ها. mpob.ir
- راهنمای تشخیص صلاحیت پیمانکاران (PDF – سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران)؛ مرور معیارها، حدنصاب‌ها و مدارک امتیازآور. سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران
- توافقنامه سطح خدمت و راهنمای فرآیند تشخیص صلاحیت در استان تهران (PDF)؛ تشریح نقش ساجات و مسیر رسیدگی استانی. سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران
- جزوهٔ «تشخیص صلاحیت و رتبه‌بندی عوامل نظام فنی و اجرایی (ساجات)» – سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان خوزستان (PDF)؛ معرفی کلی سازوکار رتبه‌بندی و دامنه شمول. Khuzestan Planning Organization
