ISO 45001 استانداردی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای (OH&S) جامع و مؤثر ایجاد کنند. یکی از الزامات اصلی این استاندارد، ایجاد مستندات مناسب برای پشتیبانی از پیاده‌سازی، پیگیری و ارزیابی عملکرد سیستم است. این مستندات نه‌تنها به تأسیس یک سیستم سازمان‌یافته و شفاف کمک می‌کنند، بلکه در ممیزی‌ها و ارزیابی‌های داخلی و خارجی نقش حیاتی دارند. در این مقاله، به بررسی مهم‌ترین مستندات مورد نیاز برای دستیابی به گواهینامه ISO 45001 و نحوه استفاده از آن‌ها پرداخته‌ایم: خط‌مشی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای، اهداف، ریسک‌رجیستر، تقویم ممیزی، و چک‌لیست بازدید ایمنی.
نیاز به مشاوره دارید؟ با ما تماس بگیرید…
خط‌مشی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای (OH&S Policy)
خط‌مشی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای نخستین گام برای پیاده‌سازی استاندارد ISO 45001 است. این سند باید مشخص کند که سازمان در قبال ایمنی و بهداشت حرفه‌ای چه تعهداتی دارد و چه اهدافی را در این زمینه دنبال می‌کند. خط‌مشی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای باید توسط مدیریت ارشد تایید و به صورت رسمی در سازمان اعلام شود. این مستند باید به‌طور منظم بازنگری شود تا مطمئن شویم که همچنان با اهداف استراتژیک سازمان و قوانین و مقررات HSE هم‌راستا است.
نکات کلیدی در تدوین خط‌مشی OH&S:
- تعهد به ایمنی و بهداشت: تأکید بر تأمین ایمنی کارکنان و ذی‌نفعان، به‌ویژه در فعالیت‌های پرخطر.
- ارتقاء فرهنگ ایمنی: تقویت فرهنگ ایمنی در سازمان و ارتقای آگاهی کارکنان.
- پاسخگویی به قوانین: رعایت تمامی الزامات قانونی و مقررات HSE.
- بهبود مستمر: تأکید بر فرآیند بهبود مستمر و واکنش به خطرات و ریسک‌های جدید.
- تعریف مسئولیت‌ها: مشخص کردن مسئولیت‌ها و نقش‌های مختلف در راستای ایمنی و بهداشت.
نمونه خط‌مشی:
خط‌مشی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای
سازمان [نام سازمان] متعهد به حفظ و ارتقای ایمنی و بهداشت تمامی کارکنان، پیمانکاران و سایر ذی‌نفعان است. ما به دنبال ایجاد محیط کار ایمن و سالم از طریق شناسایی خطرات، ارزیابی ریسک‌ها، کنترل‌های مؤثر، و ارتقای فرهنگ ایمنی در تمامی سطوح سازمانی هستیم. این خط‌مشی به‌طور منظم بازنگری و به‌روزرسانی خواهد شد.
اهداف ایمنی و بهداشت حرفه‌ای (OH&S Objectives)
اهداف OH&S باید به‌طور مشخص، قابل اندازه‌گیری، دست‌یافتنی و مرتبط با استراتژی‌های کلی سازمان تنظیم شوند. این اهداف باید به‌گونه‌ای باشند که دستیابی به آن‌ها سازمان را در جهت بهبود مستمر ایمنی و بهداشت حرفه‌ای هدایت کنند. اهداف OH&S می‌توانند شامل کاهش نرخ حوادث، بهبود آموزش کارکنان در زمینه ایمنی، یا کاهش تعداد شکایات و حادثه‌های مرتبط با ایمنی در محل کار باشند.
مطالعه پیشنهادی: رسیدگی به حوادث در ISO 45001
نحوه تنظیم اهداف OH&S:
- مستقیم و واضح: هدف باید کاملاً مشخص باشد (مثلاً کاهش حادثه به میزان ۲۰٪).
- قابل اندازه‌گیری: هر هدف باید یک معیار قابل اندازه‌گیری برای ارزیابی عملکرد داشته باشد.
- واقعی و دست‌یافتنی: اهداف باید با توجه به منابع موجود و شرایط واقعی سازمان تعیین شوند.
- مرتبط با ریسک‌های شناسایی‌شده: اهداف باید به‌طور مستقیم به خطرات و ریسک‌هایی که در فرآیند ارزیابی ریسک شناسایی شده‌اند، مرتبط باشند.
نمونه اهداف:
- کاهش تعداد حوادث با شدت بالا در طی ۱۲ ماه آینده به میزان ۱۵٪.
- اطمینان از اینکه ۱۰۰٪ کارکنان جدید آموزش‌های اولیه ایمنی را در طی ۳۰ روز دریافت می‌کنند.
- افزایش گزارش‌دهی شبه‌حادثه‌ها (Near Misses) به میزان ۲۵٪ در شش ماه آینده.
ریسک‌رجیستر (Risk Register)
ریسک‌رجیستر یا فهرست خطرات یکی از مستندات کلیدی در ISO 45001 است. این مستند باید تمامی ریسک‌های شناسایی‌شده در سازمان را شامل شود و برای هر ریسک، میزان خطر و شدت آن ارزیابی شود. ریسک‌رجیستر همچنین باید شامل اقداماتی برای کنترل این ریسک‌ها، مسئولین مرتبط، و موعد انجام اقدامات باشد.
نحوه تدوین ریسک‌رجیستر:
- شناسایی خطرات: هر گونه خطری که می‌تواند تأثیر منفی بر ایمنی و بهداشت کارکنان داشته باشد، باید شناسایی شود.
- ارزیابی ریسک‌ها: هر ریسک باید از نظر احتمال وقوع و شدت پیامد ارزیابی شود.
- کنترل‌ها و اقدامات کاهش ریسک: برای هر ریسک، اقدامات کنترلی و پیشگیرانه باید تعریف شوند.
- واحد مسئول: مسئولیت اجرای اقدامات کاهش ریسک باید مشخص شود.
- موعد بررسی و به‌روزرسانی: ریسک‌رجیستر باید به‌طور منظم به‌روز شود.
نمونه فهرست ریسک‌رجیستر:
| ریسک | ارزیابی احتمال | ارزیابی شدت | اقدام کنترلی | مسئول | موعد |
|---|---|---|---|---|---|
| سقوط از ارتفاع | بالا | بالا | استفاده از هارنس، حصار حفاظتی | سرپرست ایمنی | ۱۴۰۴/۰۳/۲۵ |
| نشت مواد شیمیایی | متوسط | بالا | ذخیره‌سازی مناسب، آموزش کارکنان | مدیر فنی | ۱۴۰۴/۰۴/۱۰ |
| برخورد لیفتراک با موانع | متوسط | متوسط | آموزش رانندگان، محدودیت سرعت | مدیر عملیات | ۱۴۰۴/۰۵/۱۵ |
تقویم ممیزی داخلی (Internal Audit Schedule)
تقویم ممیزی داخلی باید به‌طور دوره‌ای تنظیم شود تا اثربخشی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای را ارزیابی کند. ممیزی داخلی به سازمان این امکان را می‌دهد که شکاف‌ها و ضعف‌های سیستم خود را شناسایی کرده و قبل از ممیزی نهایی از جانب مراجع خارجی، اقدام‌های اصلاحی را انجام دهد.
نحوه تنظیم تقویم ممیزی داخلی:
- برنامه‌ریزی سالانه: تقویم باید شامل تمامی فرایندهای مرتبط با ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در سازمان باشد.
- ریسک‌محور: اولویت‌بندی ممیزی‌ها بر اساس ریسک‌ها و اهمیت آن‌ها.
- تخصیص منابع: تعیین مسئولیت‌ها برای اجرای ممیزی‌ها.
- بازخورد و پیگیری: ممیزی باید بازخوردی دقیق و شفاف به مدیران ارائه دهد و اقدامات اصلاحی مشخص شود.
نمونه تقویم ممیزی:
| ماه | فرآیند ممیزی | مسئول | تاریخ | وضعیت |
|---|---|---|---|---|
| فروردین | ارزیابی خطرات محل کار | تیم HSE | ۱۴۰۴/۰۱/۱۵ | انجام شده |
| تیر | ممیزی سیستم PTW | مدیر فنی | ۱۴۰۴/۰۴/۱۰ | برنامه‌ریزی‌شده |
| شهریور | بررسی آموزش‌های ایمنی | مدیر آموزش | ۱۴۰۴/۰۶/۰۵ | انجام شده |
| آذر | ممیزی عملکرد ایمنی | مدیر عملیات | ۱۴۰۴/۰۹/۲۰ | انجام نشده |
چک‌لیست بازدید ایمنی (Safety Inspection Checklist)
چک‌لیست بازدید ایمنی ابزاری است که به طور منظم برای ارزیابی وضعیت ایمنی در محل کار استفاده می‌شود. این چک‌لیست‌ها باید به‌طور مداوم تکمیل شوند تا نقاط ضعف ایمنی شناسایی و اصلاح شوند. همچنین، این مستند به‌عنوان یک ابزار مهم برای ممیزی‌های داخلی و خارجی نیز استفاده می‌شود.
مطالعه تکمیلی
- «بند ۴: بافت سازمان و ذی‌نفعان (+ ملاحظات اقلیمی)»
- «بند ۵: رهبری، خط‌مشی و مشارکت کارکنان»
- «بند ۶: شناسایی خطرات، ارزیابی ریسک و اهداف (TRA/JSA)»
- «بند ۷: شایستگی، آگاهی، ارتباطات و مستندسازی»
- «بند ۸: عملیات—PTW/LOTO، MOC، پیمانکاران، اضطراری»
- «بند ۹: KPIها، ممیزی داخلی و بازنگری مدیریت (همسو با 45004)»
نحوه استفاده از چک‌لیست:
- پوشش کلیه ابعاد ایمنی: تجهیزات، شرایط محیطی، روش‌های اجرایی، استفاده از PPE.
- شناسایی ریسک‌ها و تخلفات: هرگونه نقص در استانداردهای ایمنی باید ثبت و اقدام اصلاحی آن تعیین شود.
- ثبت اقدامات اصلاحی: تمامی نقاط ضعف باید با مسئولیت و موعد اصلاح، ثبت شوند.
نمونه چک‌لیست بازدید ایمنی:
| شاخص | وضعیت | ملاحظات | اقدام اصلاحی |
|---|---|---|---|
| وجود علائم ایمنی | بله/خیر | – | – |
| استفاده از PPE توسط کارکنان | بله/خیر | – | تهیه دستکش جدید برای کارکنان |
| وضعیت حفاظ‌ها و نگهداری تجهیزات | بله/خیر | – | بررسی و تعویض حفاظ‌های شکسته |
| شرایط روشنایی و تهویه | بله/خیر | نور کافی در محل کار نیست | نصب نور اضافی در منطقه تاریک |
جمع‌بندی کیت مستندسازی ISO 45001
برای پیاده‌سازی استاندارد ISO 45001 به شکل مؤثر، مستندسازی صحیح و به‌روز بسیار اهمیت دارد. خط‌مشی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای، اهداف، ریسک‌رجیستر، تقویم ممیزی داخلی و چک‌لیست بازدید ایمنی.
نیاز به مشاوره دارید؟ با ما تماس بگیرید…
