ایزو 45001 چیست؟ راهنمای 2025 + اصلاحیه اقلیمی (Amd 1:2024)

⚠️ به‌روزرسانی مهم — ISO 45001:2018/Amd 1:2024 (تغییرات اقلیمی)

• از فوریهٔ ۲۰۲۴، باید تغییرات اقلیمی را در بند 4.1 (مسائل داخلی/خارجی) و بند 4.2 (نیازها و انتظارات طرف‌های ذی‌نفع) بررسی و مستندسازی کنید.
• در ممیزی‌های آتی، از شما شواهدی مانند: تحلیل زمینه به‌روز، ریسک‌های مرتبط (مثلاً موج گرما/گردوغبار/سیلاب) در رجیستر ریسک، پیوند به اهداف و برنامه‌ها و ارجاع در بازنگری مدیریت خواسته می‌شود.

بخش «اصلاحیه اقلیمی 2024» در همین صفحه مرجع رسمی ISO 45001/Amd 1:2024

آخرین به‌روزرسانی این صفحه: ۱۴ شهریور ۱۴۰۴ / 05 Sep 2025

ایزو 45001 یک استاندارد بین المللی در مورد سیستم بهداشت و ایمنی شغلی است که توسط سازمان استاندارد سازی (ISO) تدوین و منتشر شده است.

ISO 45001 استاندارد مورد توافقی است که الزامات یک سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی را مشخص می کند. این به سازمان ها کمک می کند تا عملکرد خود را برای محافظت از کارکنان از حوادث و بیماری ناشی از کار بهبود بخشند. برای تدوین متن این استاندارد از استانداردهای کار، کنوانسیون ها و دستورالعمل ایمنی ILO بهره گیری شده است. استاندارد ایزو 45001 سال 2018 میلادی ویرایش شد و این استاندارد جایگزین OHSAS 18001 شد. در مقاله “آیا ISO 45001 جایگزین OHSAS 18001 می شود؟” می توانید این جایگزینی را مطالعه کنید.

ISO 45001 چیست و چه تفاوتی با OHSAS 18001 دارد؟

ISO 45001:2018 استاندارد بین‌المللی «سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی» است که با ساختار سطح‌بالا (Annex SL) تدوین شده تا به‌راحتی کنار ISO 9001 و ISO 14001 یکپارچه شود. هدف آن پیشگیری از آسیب و بیماری شغلی، بهبود مستمر عملکرد OH&S و ادغام ایمنی در قلب فرایندهای کسب‌وکار است. 45001 بر رهبری و پاسخ‌گویی مدیریت ارشد، مشارکت و مشورت کارگران، تفکر مبتنی بر ریسک و شناسایی فرصت‌ها، و همچنین شناسایی و ارزیابی انطباق با الزامات قانونی تأکید می‌کند. نتیجه، سیستمی است که علاوه بر کنترل خطرات، فرهنگ ایمنی را در سازمان نهادینه کرده و شاخص‌های قابل‌اندازه‌گیری برای بهبود ارائه می‌دهد.

OHSAS 18001 یک مشخصه (Specification) غیراستاندارد ISO بود که اکنون کنار گذاشته شده است. تفاوت‌های کلیدی بین آن و ISO 45001 عبارت‌اند از:

• چارچوب و یکپارچگی: 45001 مبتنی بر Annex SL است؛ OHSAS چنین هم‌ترازی‌ای با استانداردهای مدیریتی دیگر نداشت.
• نگرش ریسک و فرصت: در 45001 «ریسک و فرصت» و برنامه‌ریزی نظام‌مند برای آن‌ها الزامی است؛ OHSAS بیشتر بر کنترل خطرات تمرکز داشت.
• رهبری و مشارکت کارگران: 45001 مسئولیت مستقیم مدیریت ارشد و مشارکت ساختاریافته کارکنان (مشاوره/مشارکت) را الزام می‌کند؛ در OHSAS این موارد کم‌رنگ‌تر بود.
• مدیریت تغییر و طرف‌های برون‌سازمانی: 45001 به‌طور صریح «مدیریت تغییر» و کنترل پیمانکاران/تأمین را مطرح می‌کند و ارزیابی دوره‌ای انطباق قانونی را می‌طلبد؛ در OHSAS این الزامات به این صراحت و جامعیت نبود.

به‌طور خلاصه، ISO 45001 نسخه‌ای مدرن، قابل‌یکپارچه و «راهبردمحور» از مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی است که جایگزین کامل OHSAS 18001 به‌شمار می‌آید.

الزامات بندهای 4 تا 10 ISO 45001 (نگاشت اجرایی + مستندات)

این بخش، بندهای اصلی استاندارد را از «متن استاندارد» به «اقدام عملی، مدرک، شاخص و شواهد ممیزی» ترجمه می‌کند. اگر زمان‌تان محدود است، ابتدا جدول خلاصه را پیاده کنید و بعد سراغ جزئیات هر بند بروید.

خلاصه‌ی نگاشت بند ↔ اقدام ↔ مدرک (برای اجرا/ممیزی)

بند	اقدام کلیدی در سازمان	مدارک/سوابق لازم	مسئول/مالک فرآیند	شواهد ممیزی که معمولاً پرسیده می‌شود
4. زمینه	تحلیل مسائل داخلی/خارجی، ذی‌نفعان، محدوده سیستم	ماتریس ذی‌نفعان، PESTLE/ SWOT، تعیین Scope	مدیر HSE/نماینده مدیریت	صورت‌جلسه تحلیل زمینه، به‌روزرسانی سالانه، ارتباط با ریسک‌ها/فرصت‌ها
5. رهبری	سیاست OH&S، نقش‌ها، مشارکت کارگران (5.4)	سیاست امضا شده، RACI، روش مشارکت	مدیریت ارشد/منابع انسانی	شواهد مشاوره و مشارکت کارگران، ابلاغ سیاست، اهداف مصوب
6. برنامه‌ریزی	HIRA، رجیستر الزامات قانونی، اهداف و برنامه‌ها	روش HIRA، رجیستر قوانین + ارزیابی انطباق، KPIها	HSE + واحد حقوقی/ایمنی	نمونه ارزیابی ریسک، لیست قوانین به‌روز، برنامه دستیابی به اهداف
7. پشتیبانی	صلاحیت/آموزش، آگاهی، ارتباطات، کنترل اطلاعات مستند	ماتریس صلاحیت، سوابق آموزش، روش کنترل مدارک	منابع انسانی + HSE + IT	مدارک آموزشی، ردیابی نسخه مدارک، اعلان‌های داخلی به کارکنان
8. عملیات	کنترل‌های عملیاتی، MOC 8.1.3، پیمانکاران 8.1.4، شرایط اضطراری 8.2	JSA/SOP، فرم‌های MOC، ارزیابی پیمانکار، طرح اضطراری	عملیات/تدارکات/HSE	شواهد اجرای تغییرات، مجوز کار، مانور اضطراری، کنترل تأمین
9. ارزیابی عملکرد	پایش/اندازه‌گیری، ارزیابی انطباق قانونی 9.1.2، ممیزی داخلی، MR	برنامه پایش/کالیبراسیون، گزارش ممیزی، گزارش MR	HSE + تضمین کیفیت	گزارش‌های سنجه‌ها، لیست تجهیزات کالیبره، صورتجلسه MR
10. بهبود	ثبت رویداد/حادثه، عدم‌انطباق و CAPA 10.2، پیشگیری	فرم حادثه، RCA (5Why/Fishbone)، برنامه اقدام اصلاحی	همه واحدها + HSE	اثربخشی اقدام اصلاحی، روند کاهشی رویدادها، درس‌آموخته‌ها

بند 4) زمینه سازمان (Context)

هدف: بفهمیم کجا ایستاده‌ایم و چه چیزهایی روی OH&S اثر می‌گذارند.
چه‌کار کنیم؟

• فهرست «مسائل داخلی/خارجی» (فناوری، قوانین، فرهنگ، تأمین‌کنندگان، قراردادها، …) با قالب PESTLE.
• شناسایی ذی‌نفعان (کارکنان، پیمانکاران، بیمه‌گر، بازرسان، جامعه محلی) + نیاز/انتظاراتشان.
• تعیین Scope سیستم (مکان‌ها، فعالیت‌ها، مرزها، برون‌سپاری‌ها).
  مدارک لازم: ماتریس ذی‌نفعان، گزارش PESTLE/SWOT، سند محدوده سیستم.
  KPI نمونه: درصد به‌روزرسانی سالانه تحلیل زمینه؛ تعداد الزامات ذی‌نفعان پوشش‌داده‌شده.
  اشتباه رایج: Scope مبهم یا عدم اتصال خروجی این تحلیل به HIRA و اهداف.

بند 5) رهبری و مشارکت کارگران

هدف: تعهد مدیریت ارشد و مشارکت ساختاریافته کارکنان در تصمیم‌ها.
چه‌کار کنیم؟

• سیاست OH&S را تدوین، امضا و ابلاغ کنید (اطلاعیه/تابلو/اینترانت).
• نقش‌ها و مسئولیت‌ها را با RACI روشن کنید.
• مکانیسم‌های «مشورت و مشارکت کارگران» (کمیته HSE، گزارش مخاطرات، پیشنهادها) را عملیاتی کنید.
  مدارک لازم: سیاست امضا شده، RACI، دستورالعمل مشارکت کارگران، صورتجلسات کمیته.
  KPI نمونه: نرخ مشارکت کارکنان (گزارش خطر/پیشنهاد)، درصد اقدامات پیشنهادی اجراشده.
  اشتباه رایج: سیاست صرفاً نمایشی، بدون شاخص و بدون آگاهی‌رسانی واقعی.

بند 6) برنامه‌ریزی (ریسک/فرصت، الزامات قانونی، اهداف)

هدف: پیش‌دستی روی خطرات و قوانین؛ برنامه‌ریزی برای بهبود.
چه‌کار کنیم؟

• پیاده‌سازی HIRA (شناسایی خطر، ارزیابی و کنترل) با ماتریس ریسک و معیار پذیرش.
• ایجاد رجیستر قوانین و انجام ارزیابی انطباق قانونی دوره‌ای (حداقل سالانه).
• تعیین اهداف SMART (شاخص، مسئول، موعد، منابع) و Action Plan برای هر هدف.
  مدارک لازم: روش HIRA + سوابق ارزیابی، رجیستر قوانین/ارزیابی انطباق، اهداف و برنامه‌ها.
  KPI نمونه: درصد کنترل‌های مهندسی/اداری پیاده‌شده؛ تعداد عدم‌انطباق‌های قانونی صفر.
  اشتباه رایج: HIRA فقط روی کاغذ؛ یا اهداف بدون برنامه عملی/منابع.

بند 7) پشتیبانی (صلاحیت، آگاهی، ارتباطات، اطلاعات مستند)

هدف: اطمینان از شایستگی و مدارک تحت کنترل.
چه‌کار کنیم؟

• ماتریس صلاحیت شغلی + برنامه آموزشی مبتنی بر ریسک تدوین کنید.
• آگاهی کارکنان از خطرات/کنترل‌ها/نقش‌ها را مستندسازی کنید (امضا/کوییز کوتاه).
• کنترل اطلاعات مستند: کدگذاری، نسخه، دسترسی، بازبینی، آرشیو.
  مدارک لازم: ماتریس صلاحیت، سوابق آموزش/آگاهی، روش کنترل مدارک/سوابق.
  KPI نمونه: درصد پوشش آموزش بحرانی؛ زمان چرخه بازبینی مدارک.
  اشتباه رایج: مدارک متعدد بدون کنترل نسخه؛ آموزش‌های عمومی و نامرتبط با ریسک.

بند 8) عملیات (Operational Control، MOC، پیمانکاران، اضطراری)

هدف: کنترل اجرای کار در میدان.
چه‌کار کنیم؟

• برای فعالیت‌های پرریسک، SOP/JSA و شرایط کار ایمن (Permit to Work) تعریف و اجرا کنید.
• فرآیند MOC (8.1.3): هر تغییر در تجهیزات/فرایند/مواد را قبل از اجرا ارزیابی ریسک کنید.
• پیمانکاران و تدارکات (8.1.4): معیار انتخاب، آموزش پیش از ورود، نظارت حین کار.
• آمادگی و واکنش اضطراری (8.2): سناریو، مانور، ارزیابی اثربخشی.
  مدارک لازم: SOP/JSA، فرم‌های MOC، ارزیابی و پایش پیمانکار، طرح و گزارش مانور.
  KPI نمونه: درصد تغییرات دارای MOC؛ نرخ رویداد پیمانکاران؛ زمان پاسخ اضطراری.
  اشتباه رایج: انجام تغییرات بدون MOC؛ قرارداد پیمانکار بدون کنترل HSE.

بند 9) ارزیابی عملکرد (پایش، ممیزی داخلی، MR، ارزیابی انطباق)

هدف: ببینیم سیستم «کار می‌کند» یا نه.
چه‌کار کنیم؟

• برنامه پایش و اندازه‌گیری (با تجهیزات کالیبره) و شاخص‌های ایمنی را اجرا کنید.
• ارزیابی انطباق قانونی (9.1.2) را طبق رجیستر انجام دهید و شواهد را نگه دارید.
• ممیزی داخلی مبتنی بر ریسک و بازنگری مدیریت (MR) با ورودی/خروجی‌های استاندارد.
  مدارک لازم: برنامه پایش/کالیبراسیون، گزارش ممیزی، لیست اقدامات، صورتجلسه MR.
  KPI نمونه: درصد تحقق شاخص‌ها؛ نرخ تکمیل اقدامات ممیزی؛ وضعیت انطباق قانونی.
  اشتباه رایج: ممیزی داخلی صوری؛ MR بدون پیگیری خروجی‌ها و تخصیص منابع.

بند 10) بهبود (رویداد، عدم‌انطباق، CAPA)

هدف: اصلاح عیوب و پیشگیری از تکرار.
چه‌کار کنیم؟

• ثبت و تحقیق رویدادها با RCA (5Why/ Fishbone) و اقدام اصلاحی/پیشگیرانه.
• اثربخشی اقدامات را پس از موعد بررسی و Close کنید.
• تحلیل روند (Trend) و درس‌آموخته‌ها را به HIRA و آموزش‌ها برگردانید.
  مدارک لازم: فرم حادثه، گزارش RCA، برنامه CAPA، گزارش اثربخشی.
  KPI نمونه: نرخ تکرار رویداد مشابه؛ زمان بستن CAPA؛ شدت/فراوانی رویداد.
  اشتباه رایج: اقدام اصلاحی فقط آموزشی؛ یا بستن پرونده بدون ارزیابی اثربخشی.

چک‌لیست فوری اجرا

• سیاست OH&S امضا و ابلاغ شد
• HIRA انجام و کنترل‌ها تعریف شد
• رجیستر قوانین + ارزیابی انطباق تکمیل شد
• اهداف SMART با برنامه اقدام و KPI تعیین شد
• MOC فعال است؛ پیمانکاران ارزیابی و کنترل می‌شوند
• ممیزی داخلی و MR طبق برنامه انجام می‌شود
• رویداد/عدم‌انطباق → RCA → CAPA → ارزیابی اثربخشی

اصلاحیه اقلیمی 2024 در ISO 45001 (Amd 1:2024)

از ۲۳ فوریه ۲۰۲۴، یک اصلاحیه رسمی به ISO 45001 اضافه شد که از سازمان‌ها می‌خواهد تأثیر تغییرات اقلیمی را در «تحلیل بافت و زمینه» (بند 4.1) و «نیازها و انتظارات طرف‌های ذی‌نفع» (بند 4.2) بررسی و مستندسازی کنند. معنای عملی این است که باید مشخص کنید:
– کدام «مسائل اقلیمی» (مثلاً موج گرما، گردوغبار، سیلاب، آتش‌سوزی جنگلی، قطع برق ناشی از گرما) بر OH&S شما اثرگذار است؛
– کدام ذی‌نفعان (کارکنان پیمانکار، اورژانس، شهرداری/سازمان مدیریت بحران، بیمه) انتظارات مرتبط با این موضوع دارند؛
– این ورودی‌ها چگونه به ریسک‌ها/فرصت‌ها (۶.۱)، اهداف ایمنی (۶.۲) و واکنش اضطراری (۸.۲) پیوند می‌خورند.
شواهد ممیزی پیشنهادی: صورت‌جلسه تحلیل زمینه با ریسک‌های اقلیمی، به‌روزرسانی رجیستر ریسک (HIRA/JSA) با سناریوهای گرمایی/سیلاب، تغییرات در آموزش‌های بدو ورود و PPE در گرما، تمرین‌های تاب‌آوری (قطع برق/تهویه)، و ارجاع این موارد در بازنگری مدیریت.

پایش عملکرد در 45001 بر پایه ISO 45004:2024 (KPIهای پیشنهادی)

ISO 45004:2024 چارچوب انتخاب، پایش و تحلیل شاخص‌های عملکرد OH&S را ارائه می‌کند. پیشنهاد می‌شود ترکیبی از سنجه‌های پسرو (نتایج) و پیشرو (رفتاری/فرایندی) تعریف شود:

نوع سنجه	مثال	هدف‌گذاری نمونه	یادداشت اجرایی
پسرو	نرخ حادثه منجر به ازکارافتادگی (LTIFR)	≤ 0.5 در 1,000,000 نفر-ساعت	ماهانه رصد، گزارش مدیریتی
پسرو	نرخ شبه‌حادثه (Near Miss) ثبت‌شده	↑20% نسبت به خط مبنا	نشانگر فرهنگ گزارشگری
پیشرو	نرخ مشاهدات ایمنی تکمیل‌شده	≥ 4 مشاهده/نفر/ماه	BBS و اقدام اصلاحی مرتبط
پیشرو	اجرای ارزیابی استرس گرمایی (WBGT) در فصول گرم	100% شیفت‌های پرریسک	پیوند با برنامه آب‌رسانی و استراحت
پیشرو	مانور واکنش اضطراری سناریو سیلاب/گردوغبار	هر 6 ماه یک‌بار	ثبت درس‌آموخته‌ها در 10 روز
پیشرو	تکمیل آموزش خطرات روانی-اجتماعی	≥ 95% کارکنان	پیوند با 45003 و HR

روش کار: (1) انتخاب KPI متناسب با ریسک‌های اصلی؛ (2) تعریف خط مبنا و هدف SMART؛ (3) پایش/اندازه‌گیری دوره‌ای؛ (4) تحلیل روند و اقدام اصلاحی؛ (5) گزارش در بازنگری مدیریت.

پیوند با اسناد راهنمای خانواده 45000

برای اجرای عملی‌تر 45001، به این اسناد ارجاع دهید:
– ISO 45002:2023 (راهنمای اجرا بندبه‌بند) – مناسب برای طراحی فرایندها و فرم‌ها.
– ISO 45006:2023 (بیماری‌های عفونی در محیط کار) – هم‌افزایی با برنامه واکنش اضطراری و آموزش.

گواهینامه ایزو 45001 چیست؟

استاندارد ISO 45001 یک استاندارد بین المللی برای سیستم های مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی است. شما با دریافت گواهینامه ایزو 45001 می توانید تعهد فعال خود را به محافظت از کارکنان از حوادث و بیماری ناشی از کار نشان دهید و در نتیجه از مزایای رقابتی متعددی بهره مند شوید.

سازمان هایی که به دنبال تضمین تعهد خود به پیاده سازی الزامات سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی و جلوگیری از حوادث و بیماری ناشی از کار هستند، درخواست اخذ گواهینامه ایزو 45001 را دارند.

در جدیدترین آمار سازمان بین المللی ایزو می توانیم مشاهده کنیم که از سال 2019 تقریبا درخواست اخذ گواهینامه ایزو 45001، 6.5 درصد بیشتر شده است. تا کنون بیش از 260000 گواهینامه ایزو 45001 برای کسب وکارها و شرکت ها توسط مرجع صدور گواهینامه ایزو صادر شده است.

اخذ گواهینامه ایزو 45001 نشان دهنده بهترین شیوه ها در ایجاد، پیاده سازی و نگهداری سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت است. الزامات و دستورالعمل های آن به سازمان کمک می کند تا OH&SMS موثر ایجاد کند و از گم شدن عناصر مهم در این راه جلوگیری کند.

45001  برای هر سازمانی منحصر به فرد است و باید مطابق با الزامات قانونی، خطرات ایمنی و بهداشت شغلی و فرآیندهای تجاری اعمال شده در سازمان باشد.

• اعتبار شرکت خود را بهبود ببخشید
• کنترل هزینه ها
• مخاطرات کاری را کاهش دهید
• فرهنگ ایمنی در محیط کار را بهبود ببخشید
• پرسنل خود را درگیر مبانی ایمنی و بهداشت شغلی کنید
• شفافیت بیشتر در مورد مسائل سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی
• افزایش مشارکت رهبری و مشارکت کارگران در اجرای الزامات سیستم مدیریت ایمنی و بهداشتی
• تفکر مبتنی بر ریسک برای پیاده سازی یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت و همچنین برای ارزیابی ریسک خطرات ایمنی و بهداشتی
• همسویی خط مشی و اهداف سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت با جهت استراتژیک سازمان
• ادغام سیستم مدیریت و ایمنی و بهداشت شغلی در فرآیندهای تجاری سازمان
• ایجاد زبان ساده، ساختار و اصطلاحات مشترک.

شش عنصر مهم ایزو 45001 چیست؟

شش عنصر مهم یک سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی مطابق با استاندارد ISO 45001 که برای اجرای آن نیاز است به شرح زیر می باشد.

1. سیاست بهداشت و ایمنی شغلی که خط مشی را به وضوح ترسیم می کند.
2. برنامه ریزی.
3. اجرا.
4. مطالعه و تصحیح.
5. بررسی مدیریت.
6. بهبود مستمر.

مستندات استاندارد ایزو 45001 می تواند همزمان با استاندارد ایزو 9001 (سیستم مدیریت کیفیت) پیاده سازی شود. بنابراین پیشنهاد می شود جهت یکپارچه سازی و صرفه جویی در وقت و هزینه متقاضیان گواهینامه ایزو 45001 و گواهینامه ایزو 9001 به طور همزمان دریافت کنند.

سازمان ها برای دریافت گواهی ایزو 45001 نیاز به مستندات اجرای الزامات سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی دارند. مدارک لازم جهت اخذ گواهینامه ایزو 45001 به شرح زیر است.

1. مرحله اول، بررسی اسناد – مرحله نخست که به Stage اول شناخته می شود مرحله اول حسابرسی است. ممیزان مرحله نخست اسناد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شما را بررسی می کنند تا به سازمان شما و فرآیندهای آن قبل از ممیزی اصلی آشنا شوند. آنها نیاز دارند اطمینان حاصل کنند که اسناد شما مطابق با الزامات 45001 است.
2. مرحله دوم، ممیزی اصلی – مرحله دوم به Stage دوم معروف است. ممیزی اصلی مهمترین بخش ممیزی گواهینامه ایزو 45001 است. در طول این مرحله، حسابرسان گواهی با مدیریت ارشد و کارمندان مصاحبه می کنند و فرآیندهای شما را مشاهده می کنند. هدف آنها تعیین انطباق سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شما نه تنها با الزامات استاندارد، بلکه همچنین با محتوای اسناد شما است که در مرحله اول بررسی شده است.

مدت زمان دریافت گواهینامه ایزو 45001 چقدر است؟

مدت زمان دریافت گواهینامه ISO 45001 بستگی به نوع فعالیت سازمان، بزرگی یا کوچکی، تعداد پرسنل و سطح سخت گیری ممیز مرجع صدور ایزو دارد. اگر شما یک مرجع معتبر صادرکننده ایزو را انتخاب کرده باشید ممکن است یک ماه زمان ببرد تا گواهینامه ایزو 45001 را دریافت کنید.

ممکن است مرجع صدور 45001 انتخاب شده یک نهاد مطلع معتبر نباشد و جزو CB های خصوصی باشد. بنابراین مدت زمان دریافت گواهینامه ایزو 45001 خیلی کوتاه تر و حدود سه الی چهار روز کاری می باشد. دلیل آن این است که شما بدون ممیزی گواهینامه ایزو را دریافت می کنید.

مرجع صدور گواهینامه	سازمان اعتبار دهنده	انجمن تایید کننده	هزینه صدور
CB های تحت اعتبار ایران	مرکز ملی تایید صلاحیت ایران (NACI)	IAF	10،000،000 تومان
CB های بین المللی	IAS, Ukas, Dakks	IAF	200 دلار
CB های خصوصی	انگلیس-کانادا-آلمان-ایتالیا	ASCB-IAFCB	800،000 الی 1،500،000 تومان

پرسش های متداول