وقتی سازمان‌ها عبارت «آخرین ورژن ایزو 14001» را جستجو می‌کنند، معمولاً به‌دنبال این هستند که بدانند الان کدام نسخه معیار صدور و تمدید گواهینامه سیستم مدیریت محیط‌زیست است و چه تغییراتی نسبت به نسخه‌های قبلی داشته است.
در حال حاضر (سال ۲۰۲۵)، استاندارد مرجع برای سیستم مدیریت محیط‌زیست، ISO 14001:2015 به‌همراه اصلاحیه اقلیمی ISO 14001:2015/Amd 1:2024 است که توسط ISO به‌عنوان نسخه جاری تأیید شده و هنوز جای خود را به ویرایش ۲۰۲۶ نداده است.
در عین حال، ویرایش جدید ISO 14001:2026 نیز در حال نهایی شدن است و طبق برنامه‌ریزی ISO، قرار است در سال ۲۰۲۶ نسخه ۲۰۱۵ را جایگزین کند.
معرفی کوتاه استاندارد ISO 14001
استاندارد ISO 14001 چارچوبی بین‌المللی برای طراحی، اجرا و بهبود یک سیستم مدیریت محیط‌زیست (EMS) است. این استاندارد کمک می‌کند سازمان‌ها:
- اثرات محیط‌زیستی خود را شناسایی و کنترل کنند؛
- الزامات قانونی و مقررات محیط‌زیستی را رعایت کنند؛
- عملکرد محیط‌زیستی خود را به‌صورت مستمر بهبود دهند.
ایزو 14001 برای هر نوع سازمانی قابل اجرا است؛ از شرکت‌های تولیدی و صنعتی تا خدماتی، شهرداری‌ها، بیمارستان‌ها، پیمانکاران و استارتاپ‌ها. گواهینامه این استاندارد به ذی‌نفعان نشان می‌دهد که سازمان شما برای مدیریت ریسک‌های محیط‌زیستی، یک سیستم ساختارمند و قابل پایش دارد.
آخرین ورژن ایزو 14001: ISO 14001:2015 + اصلاحیه 2024
در حال حاضر آخرین نسخه منتشرشده و قابل استناد ISO 14001، ویرایش ۲۰۱۵ است که در سال ۲۰۲۵ توسط ISO بازبینی و تأیید شده و همچنان «نسخه جاری» محسوب می‌شود.
نکته مهم این است که:
- استاندارد ISO 14001:2015 یک بار در سال‌های اخیر «تأیید» (confirmed) شده و تغییری در شماره اصلی استاندارد ایجاد نشده است؛
- اما در سال ۲۰۲۴ یک اصلاحیه (Amendment 1: Climate action changes) روی همین نسخه منتشر شده است که به‌طور خاص موضوع «اقدام برای اقلیم و تغییرات اقلیمی» را پررنگ‌تر کرده است.
بنابراین اگر بخواهیم دقیق صحبت کنیم، آخرین ورژن ایزو 14001 که الان مبنای ممیزی و صدور گواهینامه است، ISO 14001:2015 به‌همراه Amendment 1:2024 است؛ و سازمان‌هایی که می‌خواهند به‌روز باشند، باید الزامات این اصلاحیه را هم در سیستم مدیریت محیط‌زیست خود لحاظ کنند.
تفاوت این نسخه با نسخه‌های قدیمی‌تر (مثل ISO 14001:2004)
اگر سازمان شما سال‌ها قبل با نسخه‌های قدیمی‌تر مانند ISO 14001:2004 آشنا بوده، لازم است بدانید که نسخه ۲۰۱۵ (به‌عنوان آخرین ورژن فعلی) تغییرات اساسی نسبت به آن دارد. مهم‌ترین تفاوت‌ها را می‌توان این‌گونه خلاصه کرد:
- ساختار جدید (Annex SL): ساختار ۱۰ بخشی استاندارد (از فصل ۴ تا ۱۰) با سایر استانداردهای مدیریتی مانند ISO 9001 هماهنگ شده و ادغام سیستم‌ها (IMS) را راحت‌تر کرده است.
- تمرکز بر رویکرد ریسک‌محور: به‌جای نگاه صرفاً اجرایی، سازمان باید ریسک‌ها و فرصت‌های محیط‌زیستی را در سطح استراتژی و برنامه‌ریزی بررسی کند.
- توجه به چرخه عمر محصول و خدمات: در آخرین ورژن فعلی ISO 14001، سازمان باید اثرات محیط‌زیستی را در طول چرخه عمر (از طراحی تا پایان عمر محصول) بررسی کند، نه‌فقط در مرزهای کارخانه یا دفتر.
- نقش پررنگ مدیریت ارشد: تعهد و رهبری مدیریت ارشد در محیط‌زیست به‌صورت شفاف‌تری الزام شده و دیگر قابل تفویض کامل به واحد HSE یا واحد سیستم‌ها نیست.
این موارد باعث شده آخرین ورژن ایزو 14001 نسبت به نسخه‌های قدیمی، استراتژیک‌تر، یکپارچه‌تر و متصل‌تر به برنامه‌ریزی کسب‌وکار باشد.
اصلاحیه اقلیمی 2024 در آخرین ورژن ISO 14001 چه می‌گوید؟
اصلاحیه ISO 14001:2015/Amd 1:2024 روی عنوان «Climate action changes» تمرکز دارد. این اصلاحیه، متن نسخه ۲۰۱۵ را اصلاح و تکمیل می‌کند تا مطمئن شود سازمان‌ها تغییرات اقلیمی را به‌صورت شفاف در سیستم مدیریت محیط‌زیست خود لحاظ می‌کنند.
به زبان ساده، این اصلاحیه از سازمان‌ها می‌خواهد:
- تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن را در زمینه سازمان و ریسک‌های محیط‌زیستی در نظر بگیرند؛
- در برنامه‌ریزی EMS، سناریوهای مربوط به گرمایش زمین، کمبود منابع، سیل، خشکسالی و… را وارد کنند؛
- در اهداف و برنامه‌های محیط‌زیستی، به اقداماتی مثل کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، بهبود بهره‌وری انرژی و افزایش تاب‌آوری در برابر حوادث اقلیمی توجه ویژه داشته باشند.
اگر سازمان شما از قبل گواهینامه ISO 14001:2015 دارد، برای همسو شدن با آخرین ورژن، باید بررسی کنید که تا چه حد «موضوع اقلیم و تغییرات اقلیمی» را در تحلیل ریسک، اهداف محیط‌زیستی و برنامه‌های عملیاتی خود وارد کرده‌اید.
ISO 14001:2026 در راه است؛ اما هنوز منتشر نشده
در کنار آخرین ورژن فعلی، ویرایش جدید ISO 14001:2026 نیز در حال آماده‌سازی است. مطابق اطلاعات منتشر شده توسط مراجع معتبر و ISO، مراحل تدوین، از ۲۰۲۳ آغاز شده و نسخه DIS و FDIS آن در سال ۲۰۲۵ در حال بررسی و رأی‌گیری است. انتشار رسمی نسخه نهایی برای سال ۲۰۲۶ برنامه‌ریزی شده است.
بر اساس تحلیل‌ها و پیش‌نویس‌ها، نسخه ۲۰۲۶ احتمالاً روی موارد زیر تأکید بیشتری خواهد داشت:
- تغییرات اقلیمی، تاب‌آوری و سازگاری با اقلیم؛
- تنوع زیستی، حفاظت از اکوسیستم‌ها و اقتصاد چرخشی؛
- شفاف‌تر شدن برخی مفاهیم و حذف ابهامات متن ۲۰۱۵؛
- تقویت هم‌راستایی با اهداف توسعه پایدار (SDGs) و سیاست‌های سبز بین‌المللی.
اما تا زمانی که متن رسمی منتشر و ترجمه‌های ملی (مثل ISO 14001:2026 نسخه EN یا NS) آماده نشود، نسخه مرجع برای صدور گواهینامه همان ISO 14001:2015 + Amd 1:2024 خواهد بود.
برای سازمان‌های دارای گواهینامه ISO 14001، «آخرین ورژن» چه معنایی دارد؟
اگر سازمان شما در حال حاضر دارای گواهینامه ISO 14001:2015 است، پرسش کلیدی این است که:
«آیا لازم است الان گواهینامه را به نسخه جدیدی تبدیل کنیم؟»
پاسخ این است که:
- در حال حاضر، ممیزی‌ها و صدور گواهینامه‌ها همچنان بر اساس ISO 14001:2015 انجام می‌شود؛ اما مراجع صدور معتبر از شما انتظار دارند اصلاحیه اقلیمی ۲۰۲۴ در سیستم شما دیده شود.
- با انتشار نسخه ۲۰۲۶، معمولاً یک دوره گذار (Transition Period) بین ۲ تا ۳ سال تعریف می‌شود تا سازمان‌ها فرصت به‌روزرسانی سیستم خود را داشته باشند. جزئیات دقیق این دوره بعد از انتشار استاندارد جدید اعلام می‌شود.
در عمل، اگر شما همین امروز سیستم خود را با آخرین ورژن فعلی (۲۰۱۵ + اصلاحیه ۲۰۲۴) هماهنگ کنید، در زمان انتشار ISO 14001:2026 کار کمتری برای تطبیق خواهید داشت؛ چون بخش مهمی از موضوعات اقلیمی و استراتژیک را از قبل پیاده کرده‌اید.
جمع‌بندی: چرا همسویی با آخرین ورژن ISO 14001 مهم است؟
در حال حاضر، آخرین ورژن ایزو 14001 برای سیستم مدیریت محیط‌زیست، ISO 14001:2015 با اصلاحیه اقلیمی 2024 است و این نسخه مبنای ممیزی و صدور گواهینامه قرار می‌گیرد.
نسخه بعدی ISO 14001:2026 در مسیر انتشار است و سازمان‌هایی که امروز سیستم خود را با الزامات اقلیمی و چرخه عمر و رویکرد ریسک‌محور تقویت کنند، در زمان گذار به این نسخه کار ساده‌تری خواهند داشت.
برای اخذ گواهینامه ISO 14001 با آخرین ورژن، از ایران گواه کمک بگیرید
اگر می‌خواهید مطمئن شوید سیستم مدیریت محیط‌زیست سازمان شما با آخرین ورژن ایزو ۱۴۰۰۱ همسو است، کارشناسان ایران گواه (irangovah.com) می‌توانند از مرحله اول تا صدور گواهینامه همراه شما باشند.
در ایران گواه، ابتدا وضعیت فعلی سازمان شما، الزامات قانونی و ریسک‌های محیط‌زیستی بررسی می‌شود و سپس یک نقشه‌راه عملی برای پیاده‌سازی یا به‌روزرسانی ISO 14001:2015 (به‌همراه اصلاحیه‌های جدید) طراحی می‌کنیم.
اگر به‌دنبال برآورد دقیق هزینه، زمان‌بندی پروژه و انتخاب مرجع صدور معتبر هستید، همین حالا درخواست خود را ثبت کنید تا تیم مشاوره ایران گواه با شما تماس بگیرد و جزئیات را در اختیار شما بگذارد.
