استاندارد ISO 20176:2020 (نسخهٔ سوم)یا همان ایزو 20176 با عنوان «وسایل نقلیهٔ جاده‌ای — ماشین تعیین نقطهٔ H (H-point machine یا HPM-II) — مشخصات و روش تعیین نقطهٔ H» راهنمای رسمی اندازه‌گیری H-point صندلی خودرو است؛ همان مختصات سه‌بعدی مفصل ران سرنشین که مبنای طراحی ارگونومی، میدان دید، چیدمان ایربگ و انطباق مقررات ایمنی به‌شمار می‌رود. این سند ضمن تشریح ساختار فیزیکی HPM-II، مراحل نصب، بارگذاری، زمان «خیساندن» (soak time)، برداشت مختصات و سنجش‌های اختیاری (زاویهٔ ران، زانـو، فضای سر و…) را استاندارد می‌کند و جایگزین ISO 6549 قدیمی شده است.
دامنه و هدف استاندارد ایزو 20176
- حوزهٔ کاربرد: آزمون، ممیزی و تأیید نقطهٔ H و سایر مراجع ارگونومیک در تمام موقعیت‌های نشیمن ثابت خودرو (ردیف‌های جلو و عقب).
- هدف اصلی: اطمینان از قابل‌تکرار بودن اندازه‌گیری‌های هندسی صندلی بین خودروسازان و مراجع مقرراتی در سراسر دنیا.
تاریخچه و تکامل نسخه‌ها
| ویرایش | سال | تغییر مهم |
|---|---|---|
| 2006 (۱st) | ورود HPM-II به جای HPM-I (ISO 6549). | |
| 2011 (۲nd) | افزودن ضمائم C و D (کالیبراسیون میدانی و ابزار CAD-HPD). | |
| 2020 (۳rd) | بازنگری جزئی؛ حذف ارجاع به‌لغو ISO 6549 و به‌روزرسانی ویرایش SAE J4002. |
ساختار بندهای اصلی
| بند | عنوان | نکتهٔ کلیدی |
|---|---|---|
| 1 | Scope | محدود به صندلی‌های سرنشین دائم؛ ابزار، توانایی یا راحتی فرد را نمی‌سنجد. |
| 2 | Normative references | SAE J4002 (HPM-II) و SAE J1100 برای تعاریف ابعادی. |
| 3 | Terms & definitions | تعریف رسمی H-point، LSP (برجستگی گودی کمر) و… |
| 4 | Measurement procedure | 9 گام از آماده‌سازی خودرو تا دیجیتایز نقاط، به‌علاوه soak time استاندارد. |
| 5–7 | Optional measurements | فضای پای راننده، ردیف عقب، و «head-room fixture» برای فضای سر. |
| Annex A–D | ابزار HPM، تلورانس‌ها، روش‌های کنترل میدانی، و HPD-CAD. |
ابزارهای کلیدی
H-point Machine (HPM-II)
دستگاهی مکانیکی مبتنی بر SAE J4002 که با پن‌های نشیمن و پشتی مفصل‌دار، وزن‌های تعریف‌شده و ابزار تراز، پیکربندی بدن انسان نشسته را شبیه‌سازی می‌کند.
H-point Design Tool (HPD)
مدل CAD ساده‌شدهٔ همان دستگاه برای طراحی دیجیتال که می‌تواند مستقل یا همراه HPM-II به‌کار رود.
ارتباط با سایر اسناد
| سند | نوع ارتباط |
|---|---|
| SAE J4002 | منبع مشخصات فیزیکی HPM-II؛ تمام ارجاعات HPM در ISO 20176 به این استاندارد اشاره دارد. |
| ISO 6549 | استاندارد پیشین HPM-I؛ از ۱ ژوئن ۲۰۲۱ رسماً کنار گذاشته شده است. |
| UNECE GRSP Docs | کارگروه ایمنی صندلی سازمان ملل استاندارد را برای مقررات R17/R14 توصیه می‌کند. |
کاربردهای عملی در صنعت خودرو
- ارگونومی و راحتی: تعیین دقیق ارتفاع نشیمن، زاویهٔ پشتی و عمق کف صندلی برای طیف قد 5٪–95٪.
- ایمنی غیرفعال: هم‌مرجع‌سازی با مختصات کمربند ایمنی، ایربگ، فرمان و سقف جهت آزمون تصادف.
- همگامی با قوانین جهانی: نیاز مشترک مقررات FMVSS 202a، UNECE R17 و NCAP در ممیزی هندسی.
- ممیزی خط تولید: خودروسازان از HPM-II برای بازرسی تصادفی محصولات و تأیید تلورانس‌های بسته‌بندی سرنشین بهره می‌برند.
مزایا و نکات اجرایی
- تکرارپذیری بین‌المللی: کاهش اختلاف اندازه‌گیری بین تیم‌های طراحی، تأمین‌کنندگان صندلی و نهادهای نظارتی.
- یکپارچه‌سازی CAD و آزمون فیزیکی: امکان تطابق نتایج دیجیتال (HPD) با فاز نمونه‌سازی.
- الزامات کالیبراسیون: دستور‌العمل Annex C دوره‌ای برای کنترل زوایا و توده‌های وزنی HPM-II را جدی بگیرید.
جمع‌بندی استاندارد ایزو 20176
استاندارد ایزو 20176 سنگ بنای طراحی و ممیزی ارگونومی خودرو است: با تعریف صریح ابزار HPM-II و روش‌های گام‌به‌گام اندازه‌گیری، سازندگان می‌توانند چیدمان کابین را به‌گونه‌ای استاندارد و ایمن تنظیم کنند و از تطابق جهانی در مقررات برخوردار شوند. اجرای دقیق بندهای فصل 4 و ضمائم فنی، همراه با به‌روز نگه‌داشتن کالیبراسیون دستگاه طبق پیوست C، تضمین می‌کند که اندازه‌گیری‌های نقطهٔ H همیشه پایدار، قابل‌اعتماد و قابل دفاع در برابر ممیزی‌های قانونی خواهد بود.
سوالات خود را در ارتباط با استاندارد ایزو 20176 از ما بپرسید. کارشناسان مرکز مشاوره ایران گواه در سریعترین زمان ممکن به آن پاسخ خواهند داد. با سپاس از شما که این مقاله را مطالعه کردید، جهت مشاوره برای اخذ گواهینامه های ایزو می توانید با مرکز مشاوره ایران گواه در تماس باشید.
