CE برای کودهای ریزمغذی گیاهان: الزامات PFC 1(C)(II)

اگر قصد دارید کودهای ریزمغذی (Micronutrient Fertilisers) را با نشان CE در سراسر اتحادیهٔ اروپا عرضه کنید، باید محصول شما دقیقاً با مقررهٔ (EU) 2019/1009 – مشهور به FPR – انطباق داشته باشد. در این چارچوب، کودهای ریزمغذی زیر دستهٔ عملکرد محصول یا PFC 1(C)(II) تعریف می‌شوند و برای دریافت CE باید هم‌زمان سه شرط کلیدی را برآورده کنند:
۱) الزامات Annex I برای همین PFC، ۲) استفاده از مواد مجاز تحت CMC‌های Annex II، و ۳) برچسب‌گذاری طبق Annex III. پس از این‌ها، ارزیابی انطباق طبق Annex IV انجام و نشان CE الصاق می‌شود.

این راهنما ویژه تولیدکنندگان و واردکنندگان کودهای ریزمغذی برای گیاهان است—از کشت‌های زراعی (مثلاً گندم و ذرت) و باغی (مثلاً انبه) تا گلخانه‌ای و حتی گیاهان آبزی/آکواریومی. اگر قصد عرضه محصول در بازار اتحادیه اروپا/EEA را دارید، باید مطابق Regulation (EU) 2019/1009 (FPR) عمل کنید: انتخاب PFC مناسب (برای ریزمغذی‌ها: PFC 1(C)(II)), تعیین CMC‌ها، رعایت Annex III برای برچسب‌گذاری، و طی مسیر Conformity Assessment برای اخذ CE.

تعریف حقوقی «کود ریزمغذی معدنی» (PFC 1(C)(II))

طبق متن رسمی، کود ریزمغذی معدنی یک کود معدنی است (غیر از کود ماکرومغذی) که هدف آن تأمین یک یا چند عنصر ریزمغذی برای گیاه/قارچ است: B, Co, Cu, Fe, Mn, Mo, Zn. عرضه به مصرف‌کنندهٔ نهایی فقط به‌صورت بسته‌بندی‌شده مجاز است و محدودیت‌هایی برای آلاینده‌ها دارد (در ادامه می‌آید).

این تعریف، همان جایی است که CE برای «ریز‌مغذی‌ها» از نظر قانون شروع می‌شود: اگر ادعای شما تأمین یکی از عناصر بالا باشد، مسیر CE باید دقیقاً با همین PFC تطبیق پیدا کند.

حد مجاز آلاینده‌ها (Annex I – بخش ویژهٔ PFC 1(C)(II))

برای تمام کودهای ریزمغذی معدنی، سقف آلاینده‌ها به‌صورت «میلی‌گرم بر کیلوگرمِ مجموع ریزمغذیِ اعلامی» تعریف شده است. نمونه‌ای از مهم‌ترین حدود:

• آرسنیک (As): ۱۰۰۰ mg/kg
• کادمیوم (Cd): ۲۰۰ mg/kg
• سرب (Pb): ۶۰۰ mg/kg
• جیوه (Hg): ۱۰۰ mg/kg
• نیکل (Ni): ۲۰۰۰ mg/kg

این حدود به‌صورت مستقیم در جدول Annex I آمده و مبنای الزام قانونی در ارزیابی ایمنی/کیفیت است.

زیرگونه‌های «کود ریزمغذی معدنی» و حداقل‌ها

در PFC 1(C)(II) دو شاخهٔ کلی داریم: Straight (یک ریزمغذیِ اعلامی) و Compound (بیش از یک ریزمغذیِ اعلامی). برای Straight چند «تیپولوژی» تعریف شده که هرکدام حداقل‌های عددی خود را دارند. جدول زیر خلاصهٔ بخش مهم Annex I است:

تیپولوژی (Straight)	تعریف قانونی فشرده	حداقلِ محتوای ریزمغذی
Micronutrient salt fertiliser	نمک معدنی به‌عنوان جزء اصلی	۱۰٪ وزنی ریزمغذی
Oxide/Hydroxide fertiliser	اکسید/هیدروکسید به‌عنوان جزء اصلی	۱۰٪ وزنی ریزمغذی
Micronutrient-based fertiliser	ترکیبی از نمک‌ها و/یا یک چلات	۵٪ وزنی ریزمغذی
Micronutrient solution	محلول آبی	۲٪ وزنی ریزمغذی محلول در آب
Micronutrient suspension	سوسپانسیون	۲٪ وزنی ریزمغذی
Micronutrient chelated	ریزمغذی به عامل چلاته‌کنندهٔ مجاز CMC1 متصل است	حداقل ۵٪ ریزمغذیِ محلول در آب و ≥۸۰٪ از همین بخشِ محلول باید چلاته باشد
UVCB micronutrient chelates	چلات‌های UVCB	≥۵٪ محلول در آب؛ ≥۸۰٪ از بخش محلول چلاته و ≥۵۰٪ از بخش محلول با چلاته‌کننده‌های مشخصِ CMC1 چلاته باشد
Micronutrient complexed	ریزمغذی به کمپلکس‌کنندهٔ مجاز CMC1 متصل است	حداقل ۵٪ ریزمغذی محلول در آب و ≥۸۰٪ از همین بخشِ محلول باید کمپلکس باشد

الزامات بالا عیناً در Annex I آمده‌اند و برای ادعای “Chelated/Complexed” روی لیبل، درصدها اجباری هستند؛ در غیر این صورت برچسب‌گذاری نادرست تلقی می‌شود.

Compound inorganic micronutrient fertiliser (بیش از یک ریزمغذیِ اعلامی) نیز حداقل جمع ریزمغذی‌ها دارد:

• مایع: حداقل ۲٪ وزنی مجموع ریزمغذی‌های اعلامی
• جامد: حداقل ۵٪ وزنی مجموع ریزمغذی‌های اعلامی.

برچسب‌گذاری اختصاصی ریزمغذی‌ها (Annex III)

برچسب کودهای CE باید هم الزامات عمومی Annex III و هم شرایط اختصاصی همین PFC را پوشش دهد. برای ریزمغذی‌ها چند نکتهٔ کلیدی وجود دارد:

• نام و نماد شیمیایی ریزمغذی‌های اعلامی به ترتیب استاندارد: B, Co, Cu, Fe, Mn, Mo, Zn؛ و در صورت افزودن عمدی، نام کانتر-یون‌ها نیز باید بیاید.
• نحوهٔ بیان مقدار:
  • اگر ریزمغذی کاملاً محلول در آب است → فقط مقدار محلول در آب را اعلام کنید.
  • اگر ≥۲۵٪ از مقدار کل محلول در آب است → کل و محلول در آب را هر دو اعلام کنید.
  • در غیر این صورت → فقط کل را اعلام کنید.
• اگر ادعای چلاته/کمپلکس دارید:
  • عبارت توضیحی پس از نام عنصر بیاید (مثلاً «Chelated by [EDTA/DTPA…]» یا «Complexed by […]»).
  • مقدار بخش چلاته/کمپلکس به‌صورت ٪ وزنی اعلام شود.
  • برای چلاته‌ها، بازهٔ pH پایداری قابل‌قبول نیز باید قید شود.
• درج هشدار تکمیلی: «فقط در صورت نیازِ شناخته‌شده استفاده شود. در میزان مصرف زیاده‌روی نکنید.» (برای مواردی که ریزمغذی عمدی افزوده شده است).

این قواعد شفاف می‌کنند چه چیزی را دقیقاً روی لیبل بنویسید تا هم با Annex I هم‌خوان باشد و هم برای مصرف‌کننده/ناظر بازار قابل فهم باشد. افزون بر این، کمیسیون یک سند راهنمای ظاهر برچسب منتشر کرده که نمونه‌های بصری و چینش اقلام را نشان می‌دهد؛ برای DTP و چکِ نهایی لیبل بسیار مفید است.

انطباق مواد سازنده (CMC) و اثر آن بر ادعاها

هر عامل چلاته/کمپلکس که روی برچسب می‌آورید باید در CMCهای مجاز (Annex II) قرار بگیرد؛ به‌طور خاص، در تیپولوژی‌های «Chelated» و «Complexed»، عاملِ مورد استفاده باید CMC 1 را برآورده کند. اگر عاملِ شما خارج از CMC مجاز باشد، حتی با گذراندن آزمون‌ها نیز ادعای CE معتبر نخواهد بود. این هم‌نشانی بین Annex I (الزام درصدها و ماهیت اتصال) و Annex II (اجازهٔ استفاده از عامل) اساس صحت ادعاهای شماست.

مسیر ارزیابی انطباق (خلاصهٔ عملی)

انتخاب ماژول ارزیابی در Annex IV انجام می‌شود. برای اغلب کودهای غیرخاص، Module A (کنترل تولید داخلی) رایج است؛ اما اگر وارد دسته‌های خاص/ریسکی شوید (مثل برخی مواد یا دسته‌های دیگر PFC)، یا در صورت سیاست کیفیت کارخانه، می‌توانید سراغ Module D1 بروید. استثناهای صریح Annex IV دربارهٔ نیترات آمونیوم با نیتروژن بالا است (ماژول A1 اجباری) که به PFC 1(C)(I) مربوط می‌شود و به ریزمغذی‌ها ارتباطی ندارد؛ اما دانستنش برای بلِندها و زنجیرهٔ تأمین مهم است.

همچنین اگر آزمون‌های شما بر اساس استانداردهای هماهنگ CEN باشد، از «فرض تطابق» بهره‌مند می‌شوید (آزمون‌ها Reliable & Reproducible فرض می‌شوند)؛ فهرست استانداردها و راهنماهای برچسب‌گذاری روی پورتال رسمی کمیسیون در دسترس است.

فهرست ریزمغذی‌های مجاز در FPR (PFC 1(C)(II))

طبق مقرره (EU) 2019/1009، در ردهٔ «کود ریزمغذی معدنی» (PFC 1(C)(II)) فقط این عناصر به‌عنوان ریزمغذی قابل اظهار هستند، و باید دقیقاً به همین ترتیب روی برچسب قید شوند:
Boron (B)، Cobalt (Co)، Copper (Cu)، Iron (Fe)، Manganese (Mn)، Molybdenum (Mo)، Zinc (Zn).

• اگر ریزمغذی‌ها به‌صورت عمدی اضافه شده‌اند، نام «یون همراه/کانتر-آیون» نیز باید ذکر شود (برای مثال: ZnSO₄ یا Fe-EDTA).
• عبارت هشدار الزامی برای محصولات دارای ریزمغذیِ افزوده‌شده:
  “Only where there is a recognised need. Do not exceed the application rate.” FAOLEX

حداقل‌های کلی محتوا (برای ترکیبی‌ها)

• در کود ریزمغذی ترکیبی معدنی (PFC 1(C)(II)(b))، جمعِ ریزمغذی‌های اظهارشده باید حداقل ۲٪ وزنی در شکل مایع و ۵٪ وزنی در شکل جامد باشد.

چرا بعضی منابع «۶» یا «۹» ریزمغذی می‌گویند؟

• در متون تغذیهٔ گیاه/آگرونومی، فهرست «ریز‌مغذی‌های ضروری گیاه» گاهی شامل کلر (Cl) و/یا نیکل (Ni) هم می‌شود؛ به همین دلیل در برخی منابع ۷، ۸ یا ۹ ریزمغذی می‌بینید (مثلاً افزودن Ni و Cl در کنار عناصر کلاسیک).
• نیکل (Ni) امروز در بسیاری از مراجع علمی به‌عنوان ریزمغذیِ ضروری پذیرفته شده (نقش در آنزیم urease و متابولیسم نیتروژن)، هرچند نیاز آن بسیار ناچیز است.
• کبالت (Co) برای تثبیت نیتروژن در لگوم‌ها اهمیت ویژه دارد و در FPR هم به‌صراحت جزو ریزمغذی‌های قابل‌اظهار آمده است.

نکتهٔ کلیدی: FPR یک فهرست حقوقی و محدود برای «کود ریزمغذی معدنی» تعیین می‌کند (B, Co, Cu, Fe, Mn, Mo, Zn)؛ بنابراین حتی اگر یک منبع آموزشی تعدادِ بیشتری عنصر (مثل Cl یا Ni) را «ضروری» بداند، برای برچسب‌گذاری و انطباق CE باید دقیقاً از فهرست FPR پیروی کنید.

نتیجهٔ عملی برای برچسب و فنی (چک‌لیست کوتاه)

• روی برچسب/DoC فقط B, Co, Cu, Fe, Mn, Mo, Zn را به همان ترتیب استاندارد اظهار کنید و کانتر-آیون هر کدام را بنویسید.
• برای محصولات ترکیبی حداقل‌های ۲٪ (مایع) و ۵٪ (جامد) را رعایت کنید و مستندات آزمون را در پروندهٔ فنی بگذارید.
• عبارت هشدار الزامی مربوط به ریزمغذی‌های افزوده‌شده را حتماً درج کنید.

منابع مقرراتی و فنی

• Consolidated Regulation (EU) 2019/1009, Annex I — PFC 1(C)(II) (لیست عناصر، ترتیب و هشدار برچسب). FAOLEXEUR-Lex
• راهنما/مطالعات فنی حاوی حداقل جمع ریزمغذی‌ها (۲٪ مایع / ۵٪ جامد) برای PFC 1(C)(II)(b). nmi-agro.nlaefa-agronutrientes.org
• منابع آگرونومی دربارهٔ «ریز‌مغذی‌های ضروری گیاه» و گنجاندن Cl و Ni در فهرست‌های آموزشی. nrcca.cals.cornell.eduAsk IFAS – Powered by EDISPMC+1

اشکال ارائه (مایع/جامد/اسپری/کاربرد خاک/برگ) و حداقل‌های اظهار ترکیبی – PFC 1(C)(II)(b)

نکتهٔ چارچوبی: FPR 2019/1009 شکل «ارائه» محصول (مایع/جامد) و حداقل ترکیب را برای کود ریزمغذی معدنی «ترکیبی» مشخص می‌کند؛ اما «روش کاربرد» (خاکی/برگی/اسپری) را به دستور مصرف سازنده روی برچسب می‌سپارد. بنابراین، شما می‌توانید روش‌های خاکی یا برگی را در راهنمای مصرف ذکر کنید، اما آستانه‌های ترکیب باید دقیقاً مطابق مقرره باشد.

حداقلِ «جمع ریزمغذی‌های اظهارشده» در محصول ترکیبی

شکل محصول	حداقل جمع ریزمغذی‌های اظهارشده
مایع	≥ ۲٪ وزنی
جامد	≥ ۵٪ وزنی

این مقادیر طبق Annex I – PFC 1(C)(II)(b) الزامی هستند و باید در آزمون‌های ترکیب و اسناد فنی شما اثبات‌پذیر باشند.

شرط «فقط در بسته‌بندی»

کودهای ریزمغذی معدنی (PFC 1(C)(II)) صرفاً باید به‌صورت بسته‌بندی‌شده در اختیار مصرف‌کننده نهایی قرار گیرند (عرضهٔ فله‌ای مجاز نیست). این الزام را در سیاست توزیع/قرارداد فروش نیز منعکس کنید.

هشدار الزامی روی برچسب (وقتی ریزمغذی‌ها «عمداً» افزوده شده‌اند)

روی لیبل باید این عبارت درج شود:

“Only where there is a recognised need. Do not exceed the application rate.”
(فقط در صورت نیاز شناخته‌شده استفاده شود. از مقدار کاربرد توصیه‌شده تجاوز نکنید.)

این هشدار در Annex III (الزامات برچسب‌گذاری) تصریح شده و برای محصولات دارای ریزمغذیِ افزوده‌شده اجباری است.

پیوند «شکل ارائه» با «روش کاربرد»

• مایع‌ها (Solution/Suspension) معمولاً برای کاربرد برگی/اسپری یا تزریق به آب آبیاری طراحی می‌شوند؛
• جامد‌ها (گرانول/پودر) بیشتر برای کاربرد خاکی مناسب‌اند.
  FPR عدد ثابتی برای دوز مصرف تعیین نمی‌کند؛ دوز باید در برچسب و DoC بر اساس هدف، محصول و دستورالعمل سازنده اعلام شود. (حداقل‌های بالا صرفاً حداقل ترکیبِ اظهارشده هستند، نه دوز مصرف.)

یادآوری تکمیلی برای یکپارچگی برچسب: در بخش «ترکیب»، نام و نماد شیمیایی ریزمغذی‌ها را به ترتیب رسمی B, Co, Cu, Fe, Mn, Mo, Zn و در صورت افزوده‌شدن عمدی، نام کانتر-یون (مثل ZnSO₄ یا Fe-EDTA) را قید کنید؛ اگر ریزمغذی کلاته است، بازه pH پایداری نیز باید ذکر شود.

ارجاعات مقرراتی:

• Annex I – PFC 1(C)(II) & (II)(b) (حداقل‌های ۲٪/۵٪ و شرط «فقط بسته‌بندی»). EUR-Lex
• Annex III – Labelling (عبارت هشدار اجباری برای ریزمغذی‌های افزوده‌شده). Legislation.gov.uk

خطاهای پرتکرار در پروژه‌های ریزمغذی (و راه پیشگیری)

• ادعای “Chelated/Complexed” بدون عدد و سند: اگر ۵٪ محلول در آب و ≥۸۰٪ چلاته/کمپلکس (از بخش محلول) را نشان ندهید، ادعا با Annex I تناقض دارد. برای UVCB، الزام ≥۵۰٪ با عوامل مشخص CMC1 را فراموش نکنید.
• بی‌توجهی به نحوهٔ اعلام مقدار روی لیبل: در موارد «کلاً محلول»، فقط مقدار محلول را بزنید؛ در ≥۲۵٪ محلول، هر دو عدد (کل و محلول) لازم است.
• ذکر نکردن بازهٔ pH پایداری برای چلاته‌ها: این فیلد در Annex III اجباری است و اغلب جا می‌افتد.
• عدم تطبیق عامل چلاته/کمپلکس با CMC 1: حتی با کیفیت شیمیایی خوب، خارج بودن از CMC مجاز پروندهٔ CE را به خطر می‌اندازد.
• ندیدن محدودیت آلاینده‌ها: جدول Annex I برای PFC 1(C)(II) الزام‌آور است؛ گزارش‌های آزمون باید این سقف‌ها را پوشش دهند.

چک‌لیست اجرایی کوتاه (برای تیم R&D/QA/Regulatory)

• PFC درست: محصول شما دقیقاً PFC 1(C)(II) است؟ (نوع Straight/Compound را مشخص کنید.)
• تیپولوژی Straight (در صورت کاربرد): نمک/اکسید/محلول/سوسپانسیون/چلاته/کمپلکس/UVCB؟ حداقل‌ها را تک‌به‌تک تیک بزنید.
• CMC عامل: عامل چلاته/کمپلکس شما در CMC 1 است و مستند شده است؟
• آلاینده‌ها: نتایج آزمون با جدول Annex I منطبق است؟
• برچسب Annex III: ترتیب نام عناصر (B→Zn)، نحوهٔ بیان مقدار (کل/محلول)، عبارت چلاته/کمپلکس + درصد بخش چلاته/کمپلکس، و بازهٔ pH پایداری (برای چلاته) درج شده است؟
• استراتژی آزمون: روش‌های آزمون با استانداردهای هماهنگ همسو هستند تا «فرض تطابق» بگیرید؟
• مسیر انطباق: ماژول مناسب Annex IV انتخاب شده و (در صورت نیاز) نقش NB روشن است؟

پرسش های متداول CE برای کودهای ریزمغذی گیاهان

جمع‌بندی: CE برای کودهای ریزمغذی چیست؟ الزامات PFC 1(C)(II)

• CE برای ریزمغذی‌ها یعنی نشان بدهید محصول شما دقیقاً در چارچوب PFC 1(C)(II) قرار می‌گیرد، عامل چلاته/کمپلکس مجاز (CMC 1) دارد، حداقل‌های عددی (۵٪ محلول در آب و ≥۸۰٪ چلاته/کمپلکس برای انواع چلاته/کمپلکس) را پاس می‌کند، آلاینده‌ها زیر سقف‌اند، و لیبل مطابق Annex III تنظیم شده است. EUR-Lex
• برای Straight‌ها، تیپولوژی دقیق را با حداقل مربوطه روی لیبل/پرونده مستند کنید؛ برای Compound‌ها، به حداقل مجموع ریزمغذی‌ها (۲٪ مایع، ۵٪ جامد) توجه داشته باشید. EUR-Lex
• با هم‌سوسازی آزمون‌ها با استانداردهای هماهنگ و رعایت ظرایف برچسب‌گذاری، مسیر ارزیابی انطباق ساده‌تر و ریسک رد شدن ادعاها کمتر می‌شود. Internal Market & SMEs