هوش هیجانی (EI)
هوش هیجانی (EI) حوزه ای از توانایی های شناختی است که رفتار بین فردی را تسهیل می کند. اصطلاح هوش هیجانی در سال 1995 توسط روانشناس و روزنامه نگار علوم رفتاری دکتر دانیل گولمن در کتاب هوش هیجانی اش رایج شد. با ایران گواه همراه باشید.
دکتر گلمن هوش هیجانی را توانایی فرد در مدیریت احساسات خود به گونه ای توصیف کرد که این احساسات به طور مناسب و موثر بیان شوند. به گفته گلمن، هوش هیجانی بزرگترین پیش بینی کننده موفقیت در محیط کار است.
پنج مولفه هوش هیجانی
گولمن در کتاب خود پنج دسته از هوش هیجانی را ارائه می دهد:
- خودآگاهی. اگر فرد نقاط قوت و ضعف خود و اینکه چگونه اعمالش بر دیگران تأثیر می گذارد را درک کند، احساس سالمی از هوش هیجانی خودآگاهی دارد. فردی که خودآگاهی عاطفی دارد معمولاً پذیرای انتقاد سازنده است و می تواند از آن بیشتر بیاموزد تا فردی که خودآگاهی عاطفی ندارد.
- خود تنظیمی. فردی با هوش هیجانی بالا می تواند در هنگام ابراز احساسات خویشتن داری و کنترل کند.
- انگیزه. افرادی که EI بالایی دارند، خودانگیخته، انعطاف پذیر هستند و به جای اینکه تحت تاثیر نیروهای بیرونی، مانند پول یا اعتبار قرار گیرند، توسط یک جاه طلبی درونی هدایت می شوند.
- یکدلی. یک فرد همدل دلسوز است و می تواند در سطح عاطفی با افراد دیگر ارتباط برقرار کند و به آنها کمک کند تا به نگرانی های دیگران پاسخ واقعی دهند.
- مهارتهای اجتماعی. افرادی که از نظر عاطفی باهوش هستند می توانند با افراد دیگر اعتماد ایجاد کنند و می توانند به سرعت از افرادی که ملاقات می کنند احترام بگیرند.
هوش عاطفی در محیط کار
کارفرمایان هنگام تصمیم گیری های مربوط به منابع انسانی، هوش هیجانی کارمندان و نامزدهای شغلی را در نظر می گیرند.
به عنوان مثال، کارکنان منابع انسانی و مدیران استخدام اغلب سؤالات خاصی را برای تعیین EI در طول فرآیند استخدام می پرسند تا تصمیم بگیرند که کدام نامزد به بهترین وجه با فرهنگ شرکت سازگار است.
آنها همچنین هنگام تعیین پتانسیل رهبری و زمانی که افزایش حقوق برای کارکنان در نظر گرفته می شود، EI را در نظر می گیرند. فردی که در موقعیت رهبری با هوش هیجانی بالا قرار دارد نیز می تواند در ایجاد انگیزه در تیم خود و حفظ رضایت شغلی کلی آنها مهارت خاصی داشته باشد.
مهارتهای شنیداری و توانایی‌های ارتباطی قوی نامزدهای شغلی در سراسر صنایع، به‌ویژه برای کسانی که به دنبال موقعیت‌های رهبری هستند، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به عنوان مثال، مهارت های نرم برای مدیران بالقوه فناوری اطلاعات، مانند مدیران ارشد اطلاعات، در سال های اخیر به دارایی های مهم تبدیل شده است. از افرادی که در موقعیت‌های رهبری فناوری محور هستند خواسته می‌شود که به هیئت‌ها معرفی شوند و با بخش‌های دیگر ارتباط برقرار کنند، زیرا فناوری اطلاعات در موفقیت کلی شرکت‌های مدرن و دیجیتالی ذاتی شده است.
علاوه بر گوش دادن و برقراری ارتباط خوب، چندین ویژگی دیگر منطبق با EI بالا مورد توجه کارفرمایان در اقتصاد مدرن و جهانی شده است. توانایی انطباق با محیط های کاری که به سرعت در حال تغییر هستند، خوب کار کردن در تیم ها و خود مدیریتی از ویژگی هایی است که شرکت ها در یک کارمند باهوش عاطفی به دنبال آن هستند که در یک محیط تجاری پیشرفت کند.
چگونه هوش هیجانی را اندازه گیری یا آزمایش کنیم
دکتر گولمن و دیگر دانشمندان علوم اجتماعی مفهوم آزمون ضریب هوش هیجانی (EQ) را ترویج کرده اند تا به عنوان همتای تست های بهره هوش سنتی (IQ) عمل کند. در حالی که یک تست IQ سنتی به دنبال ارزیابی توانایی فرد برای یادگیری اطلاعات جدید است، یک تست هوش هیجانی به دنبال ارزیابی ظرفیت فرد برای برخورد موفق با دیگران است. برای این منظور، سوالات آزمون EQ بر ارزیابی مهارتهای نرم مانند خودآگاهی، آگاهی اجتماعی، مدیریت روابط و همدلی متمرکز است.
نظریات گلمن اگرچه تأثیرگذار بوده است، اما بدون انتقاد نمانده است. چند تن از همتایان او ادعا کرده اند که از جمله، تحقیقات دکتر گلمن به اندازه کافی دقیق نبوده است.
تحقیقات همچنین نشان داده است که افراد با هوش هیجانی می توانند از مهارت های خود برای منافع شخصی استفاده کنند. برای مثال، یک تیم تحقیقاتی به سرپرستی مارتین کیلداف، استاد دانشگاه کالج لندن، دریافتند که هوش هیجانی به افراد کمک می‌کند تا احساسات واقعی خود را پنهان کنند تا از دستور کار خود بهره ببرند. مطالعه دیگری که توسط استفان کوته، روانشناس دانشگاه تورنتو انجام شد، نشان داد که افراد با هوش هیجانی بالا از مهارت های خود برای دستکاری دیگران در محل کار استفاده می کنند.
با این حال، اکثر منتقدان موافق هستند که مفهوم هوش هیجانی معتبر است زیرا عقل انسان پیچیده است و به سادگی امکان ندارد که یک نوع تست EI به طور دقیق توانایی فرد را برای موفقیت ارزیابی کند.
