سیستم مدیریت کیفیت بر اساس ISO 9001
اخیرا، ISO گزارش داده است که بیش از یک میلیون سازمان گواهینامه ISO 9001 دریافت کرده اند، که آن را به موفق ترین استاندارد توسعه یافته توسط ISO تبدیل می کند. با وجود اینکه ISO 9001 یک استاندارد مشهور است که سال هاست وجود داشته است، هنوز تصورات غلط زیادی در مورد آن وجود دارد.
در این مقاله به بررسی سیستم مدیریت کیفیت بر اساس ISO 9001 خواهیم پرداخت. ISO 9001 یک استاندارد بین المللی است که الزامات ایجاد، پیاده سازی، حفظ و بهبود مستمر یک سیستم مدیریت کیفیت (QMS) را در هر سازمانی، صرف نظر از نوع، اندازه، یا محصولات و خدماتی که ارائه می دهد، مشخص می کند.
در حالی که ISO 9001 بسیار مختصر است و به سادگی الزامات یک QMS را فراهم می کند، استانداردهای دیگری نیز وجود دارند که مکمل و مرتبط با آن هستند. به عنوان مثال، ISO 9000 مفاهیم و اصول اساسی مدیریت کیفیت را ارائه می دهد و اصطلاحات و تعاریف مربوط به QMS و ISO 9001 را توضیح می دهد. با این حال، آنها فقط دستورالعمل ها را ارائه می دهند و الزامات را ارائه نمی دهند و سازمان ها نمی توانند در برابر آنها گواهی دریافت کنند.
سیستم مدیریت کیفیت بر اساس ISO 9001
اخیرا، ISO گزارش داده است که بیش از یک میلیون سازمان گواهینامه ISO 9001 دریافت کرده اند، که آن را به موفق ترین استاندارد توسعه یافته توسط ISO تبدیل می کند. با وجود اینکه ISO 9001 یک استاندارد مشهور است که سال هاست وجود داشته است، هنوز تصورات غلط زیادی در مورد آن وجود دارد.
یکی از اشتباهات اصلی در مورد استاندارد ایزو 9001 این است که نیاز به کاغذبازی زیادی دارد. با این حال، ISO 9001 لزوماً نیازی به مستندسازی همه فرآیندها ندارد. علاوه بر این، انعطاف پذیری استاندارد به سازمان ها اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به کاغذبازی بیش از حد، رویکرد مستندسازی را انتخاب کنند که به بهترین وجه متناسب با آنها باشد.
چه کسی می تواند یک QMS را بر اساس ISO 9001 پیاده سازی کند؟
سازمان هایی که بدون توجه به اندازه، نوع یا صنعتی که در آن فعالیت می کنند به دنبال برآوردن نیازها و نیازهای مشتریان خود یا سایر افراد ذینفع هستند، می توانند یک QMS بر اساس ISO 9001 را پیاده سازی کرده و از آن بهره مند شوند.
اصل اصلی ISO 9001 تمرکز بر مشتری است. این استاندارد به تمرکز مشتری (بند 5.1.2) و رضایت مشتری (بند 9.1.2) در سراسر سند می پردازد تا اطمینان حاصل شود که سازمان ها از اهمیت برآوردن نیازهای مشتری آگاه هستند.
با رعایت الزامات بندهای ذکر شده در بالا، سازمان ها مشتریان فعلی خود را حفظ کرده و مشتریان جدید را جذب می کنند که به این معنی است که سازمان ها از نظر مالی نیز سود خواهند برد.
علاوه بر این، ایزو 9001 سازمان ها را ملزم می کند تا به ریسک ها و فرصت ها (بند 6.1) رسیدگی کنند و به طور مداوم QMS خود را بهبود بخشند. این استاندارد همچنین سازمان ها را تشویق می کند تا پرسنل را در طول اجرای QMS درگیر کنند تا آنها نیز بتوانند به بهبود کیفیت در سازمان کمک کنند.
داشتن یک QMS گواهی شده بر اساس ISO 9001، سازمان ها را قادر می سازد تا اعتماد مشتریان را به دست آورند، وارد بازارهای جدید شوند و کسب و کار خود را بهبود بخشند.
سازمان ها برای اثربخشی و رسیدن به اهداف خود باید QMS را در فرآیندهای روزمره ادغام کنند.
ISO 9001 برای این طراحی شده است که سازمان ها را قادر می سازد از رویکرد فرآیند ترکیب شده با چرخه برنامه ریزی، انجام، بررسی، عمل (PDCA) استفاده کنند. این به سازمان ها اجازه می دهد تا QMS خود را با سایر استانداردهای سیستم مدیریت توسعه یافته توسط ISO ادغام کنند. علاوه بر این، چرخه PDCA سازمان ها را قادر می سازد تا به طور مداوم QMS خود را بهبود بخشند و از تکرار اشتباهات جلوگیری می کند.
ISO 9001 در مورد مستندات چه نیازی دارد؟
به نوعی، نسخه های قبلی استاندارد راه را برای این تصور غلط هموار کردند که ISO 9001 به اسناد زیادی نیاز دارد. آنها بر اساس شعار “آنچه را که انجام می دهید بنویس، سپس آنچه می نویسی انجام بده” بود. به عنوان مثال، نسخه 1987 و 1994 تنها برای رویه ها به 20 مدرک نیاز داشت، در حالی که نسخه 2000 و 2008 به 6 مدرک نیاز داشت.
ISO 9001:2015 سازمان ها را ملزم می کند تا خط مشی کیفیت و اهداف یا هرگونه تغییری که ممکن است در QMS رخ دهد را مستند کنند. با این وجود، این نسخه به سازمان ها اجازه می‌دهد تا در مورد میزان اطلاعات مستندی که می‌خواهند حفظ یا نگهداری کنند، تصمیم بگیرند. دلایل حفظ اطلاعات مستند عبارتند از:
- اثبات انطباق با استاندارد
- انتقال اطلاعات در سازمان
- حفظ دانش سازمانی
- ردیابی تغییرات یا اندازه گیری استفاده شده
- حفظ مرجع برای بهبود
ISO 9001 برای یک QMS یکسان در همه سازمان ها در نظر گرفته نشده است و سازمان ها را مجبور به پیاده سازی QMS به روش خاصی نمی کند. در حالی که ISO/TS 9002 و ISO 9004 دستورالعمل هایی را در مورد پیاده سازی ارائه می دهند، سازمان ها موظف به پیروی از آنها نیستند. ISO 9001 فقط الزاماتی را که سازمان ها باید برآورده کنند را تعیین می کند، اما بیان نمی کند که چگونه سازمان ها باید این الزامات را برآورده کنند.
ISO 9001 انعطاف پذیری در بسیاری از زمینه ها را فراهم می کند. به عنوان مثال، سازمان ها لزوماً نیازی به پیاده سازی QMS در تمام بخش های خود ندارند. درعوض، آنها می توانند تنها بخش هایی را که برای گنجاندن در QMS ضروری می بینند، شامل شوند. علاوه بر این، ISO 9001 دارای الزاماتی است که ممکن است برای برخی از سازمان ها قابل اجرا نباشد. در چنین مواردی، سازمانها موظف به رعایت چنین الزاماتی نیستند، تا زمانی که آنها غیر قابل اجرا بودن الزامات باشند.
سوالات متداول
برای دریافت گواهینامه ایزو 9001 به چه مستنداتی نیاز دارید؟
ISO 9001:2015 سازمان ها را ملزم می کند تا خط مشی کیفیت و اهداف یا هرگونه تغییری که ممکن است در QMS رخ دهد را مستند کنند. با این وجود، این نسخه به سازمان ها اجازه می‌دهد تا در مورد میزان اطلاعات مستندی که می‌خواهند حفظ یا نگهداری کنند، تصمیم بگیرند.
